Bóle głowy u kobiet w ciąży – kiedy są niepokojące i jak postępować

dr n. med. Katarzyna Kępczyńska

prof. dr hab. n. med. Izabela Domitrz

Klinika Neurologii, Wydział Medyczny, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Adres do korespondencji:

dr n. med. Katarzyna Kępczyńska

Klinika Neurologii, Wydział Medyczny,

Warszawski Uniwersytet Medyczny

ul. Cegłowska 80, 01-809 Warszawa

e-mail: kkepczynska@wum.edu.pl

  • Diagnostyka różnicowa dolegliwości bólowych głowy u kobiet w ciąży
  • Migrena u kobiet w ciąży – postępowanie
  • Wtórne bóle głowy występujące najczęściej u ciężarnych
  • Diagnostyka, ustalenie rozpoznania oraz leczenie bólu głowy w okresie ciąży (ocena ryzyka dla matki i płodu)


Ból głowy to jeden z najczęściej zgłaszanych objawów i główna przyczyna konsultacji neurologicznych, także w okresie ciąży. Większość dolegliwości bólowych u ciężarnych ma niegroźny charakter. Trzeba jednak pamiętać, że pacjentki te należą do grupy zwiększonego ryzyka wystąpienia chorób zagrażających życiu, takich jak rzucawka czy zakrzepica zatok żylnych, których jednym z głównych objawów jest ból głowy. Prawidłowa identyfikacja przyczyny bólu głowy jest możliwa na podstawie wstępnej oceny klinicznej, obejmującej wywiad i badanie neurologiczne, a dalsze postępowanie należy prowadzić zgodnie z ustalonym rozpoznaniem.

Rodzaje i przyczyny bólów głowy

Bóle głowy rozpoznajemy zgodnie z kryteriami diagnostycznymi trzeciej edycji International Classification of Headache Disorders (ICHD-3)1. Pierwotne, czyli samoistne, bóle głowy stanowią dużą grupę chorób, w których etiologia bólu nie została poznana i nie jest on w tych przypadkach objawem innej choroby. Z kolei we wtórnych bólach głowy ból jest symptomem określonej choroby – to tzw. objawowy ból głowy, np. w przebiegu chorób zapalnych, naczyniowych, procesów nowotworowych, a także urazu, zatrucia czy nawet zaburzeń nastroju. Samoistne bóle głowy występują znacznie częściej w skali populacyjnej niż objawowe bóle głowy2.

Główne przyczyny bólu głowy u kobiet w ciąży przedstawiono w tabeli 1.

Istotą diagnostyki nie jest potwierdzenie rozpoznania, ale wykluczenie choroby stanowiącej zagrożenie dla pacjentki. Dlatego konieczne jest zwrócenie uwagi na objawy uznawane za alarmowe (tzw. red flags), czyli niebezpieczne symptomy sugerujące poważną chorobę2.

Cechy wskazujące na objawowy charakter bólu głowy:

  • ból o nagłym początku, silny i ostry (różnicowanie z krwawieniem podpajęczynówkowym [SAH – subarachnoid hemorrhage] lub z krwotokiem śródmózgowym [ICH – intracranial hemorrhage])
  • narastanie bólu (guz mózgu, krwiak przymózgowy, inny proces zewnątrzczaszkowy)
  • ból spowodowany wysiłkiem, kaszlem (ICH, SAH)
  • objawy towarzyszące: nudności i wymioty, zaburzenia świadomości, gorączka, dodatnie objawy oponowe (zapalenie mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych, infekcje ogólne)
  • ból głowy budzący ze snu (migrena lub ból związany z podwyższonym ciśnieniem płynu mózgowo-rdzeniowego)
  • ból głowy, któremu towarzyszą pierwszy w życiu napad padaczkowy, zaburzenia świadomości (zakrzepica naczyń żylnych mózgu [CVT – cerebral venous thrombosis])
  • występowanie samej aury innej niż wzrokowa, bez następczego bólu głowy (przemijający atak niedokrwienny [TIA – transient ischemic attack], udar mózgu, padaczka ogniskowa).

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Rodzaje i przyczyny bólów głowy

Bóle głowy rozpoznajemy zgodnie z kryteriami diagnostycznymi trzeciej edycji International Classification of Headache Disorders (ICHD-3)1. Pierwotne, czyli samoistne, bóle głowy stanowią [...]

Migrena

Migrena jest samoistnym bólem głowy. Charakteryzuje się spontanicznym, nawracającym bólem głowy, pojawiającym się napadowo i trwającym 4-72 godz. Zgodnie z kryteriami [...]

Stan przedrzucawkowy oraz rzucawka

Stan przedrzucawkowy jest jedną z głównych przyczyn śmiertelności kobiet w ciąży. Szacuje się, że problem ten dotyczy 5-10% ciężarnych. Ból głowy [...]

Zakrzepica naczyń żylnych mózgu

Zakrzepica żylna mózgu jest konsekwencją wykrzepiania żył mózgowych, zatok żylnych opony twardej, najczęściej dotyczy zatoki strzałkowej górnej. Ciężarne znajdują się w [...]

Udar mózgu

Ciąża i połóg to ważne czynniki ryzyka udaru u kobiet w wieku rozrodczym. W tym okresie jest on najczęściej spowodowany rzucawką [...]

Guzy mózgu

W przypadku nowotworów OUN u kobiet w ciąży objawy związane są ze wzrostem ciśnienia śródczaszkowego. Ból głowy narasta stopniowo, pojawia się [...]

Idiopatyczne nadciśnienie śródczaszkowe

U młodych kobiet z otyłością idiopatyczne nadciśnienie śródczaszkowe może się pojawić po raz pierwszy w okresie ciąży. Za jego przyczynę uznaje [...]

Zespół odwracalnej tylnej encefalopatii

Zespół odwracalnej tylnej encefalopatii (PRES – posterior reversible encephalopathy syndrome) jest jednostką chorobową charakteryzującą się odwracalnym podkorowym obrzękiem naczyniopochodnym w obrębie [...]

Podsumowanie

Ból głowy należy do najczęstszych stanów neurologicznych. Jest schorzeniem dotyczącym w dużej mierze kobiet i pojawia się w każdym wieku, także [...]

Do góry