Profilaktyka chorób sercowo-naczyniowych w praktyce klinicznej
dr n. med.Michał Majewski
prof. dr hab. n. med. Zbigniew Gąsior
Adres do korespondencji:
dr n. med. Michał Majewski
II Oddział Kardiologii
Górnośląskie Centrum Medyczne im. prof. Leszka Gieca
Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach
ul. Ziołowa 45/47, 40-635 Katowice
- Omówienie najnowszych wytycznych Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC) dotyczących prewencji chorób układu krążenia
- Ocena ryzyka zdarzeń sercowo-naczyniowych w różnych grupach pacjentów, w zależności od wieku i wyjściowego stanu zdrowia
- Działania profilaktyczne na poziomie indywidualnym i populacyjnym
W ubiegłym roku, po 5 latach od opublikowania poprzednich wytycznych dotyczących prewencji chorób układu sercowo-naczyniowego w praktyce klinicznej, eksperci Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC – European Society of Cardiology) przedstawili obszerny dokument aktualizujący wiedzę i zasady postępowania w zakresie zapobiegania zdarzeniom sercowo-naczyniowym poprzez promocję zdrowego stylu życia i redukcję czynników ryzyka schorzeń układu sercowo-naczyniowego o etiologii miażdżycowej (ASCVD – atherosclerotic cardiovascular disease)1. Konieczność powstania tego opracowania była podyktowana nowymi danymi dotyczącymi szacowania ryzyka sercowo-naczyniowego, bilansu korzyści wynikającego z ich korekty, a także pojawieniem się nowych możliwości terapeutycznych. W aktualnych wytycznych podkreśla się potrzebę działań zarówno na poziomie indywidualnym, jak i populacyjnym. Istotną nowością tych rekomendacji jest położenie nacisku na wspólne podejmowanie wysoce zindywidualizowanej decyzji przez pacjenta i lekarza, z uwzględnieniem charakterystyki tego pierwszego. Omawiany dokument w zakresie związanym z poszczególnymi scenariuszami klinicznymi jest zgodny z wcześniejszymi, szczegółowymi wytycznymi ESC, zwłaszcza dotyczącymi nadciśnienia tętniczego, cukrzycy i zaburzeń lipidowych2-4.
Czynniki ryzyka i sytuacje kliniczne
Do głównych, klasycznych czynników ryzyka ASCVD należą wysokie ciśnienie tętnicze krwi, palenie tytoniu, cukrzyca, otyłość, a przede wszystkim stężenie lipoprotein zawierających apolipoproteinę B, szczególnie lipoprotein o małej gęstości (LDL – low-density lipoproteins). W wytycznych wymieniono również wiele innych, nieklasycznych, modyfikujących ryzyko czynników oraz współistniejących stanów klinicznych. Do pierwszej grupy zaliczono: stres i czynniki psychospołeczne, wskaźnik uwapnienia tętnic wieńcowych (CAC – coronary artery calcium), obecność blaszki miażdżycowej wykrytej w badaniu ultrasonograficznym bądź czynniki etniczne. Warto zwrócić uwagę na znaczenie zanieczyszczenia powietrza i gleby, zmian klimatycznych oraz nadmiernego hałasu. Dokładna identyfikacja zagrożeń i szacowanie ryzyka są niezbędnymi elementami prewencji sercowo-naczyniowej.
Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:
Czynniki ryzyka i sytuacje kliniczne
Do głównych, klasycznych czynników ryzyka ASCVD należą wysokie ciśnienie tętnicze krwi, palenie tytoniu, cukrzyca, otyłość, a przede wszystkim stężenie lipoprotein zawierających [...]
Działania na poziomie indywidualnym
Każdemu pacjentowi należy zalecać zaprzestanie palenia i kontrolę ciśnienia tętniczego. Dużo uwagi w wytycznych poświęcono odpowiedniej diecie. Zalecana jest dieta śródziemnomorska [...]
Działania na poziomie populacyjnym
Poza bardzo ważnymi działaniami indywidualnymi wytyczne wskazują również na istotną rolę działań na poziomie centralnym, a nawet globalnym. Odpowiednie regulacje dotyczące [...]
Pozornie zdrowi ludzie
Do oszacowania ryzyka sercowo-naczyniowego u osób pozornie zdrowych służą wspomniane skale SCORE2 i SCORE2-OP. Nie ma konieczności rutynowej oceny ryzyka sercowo-naczyniowego [...]
Potwierdzona choroba układu sercowo-naczyniowego o etiologii miażdżycowej
ASCVD obejmuje rozpoznanie kliniczne (zawał serca, ostry zespół wieńcowy, rewaskularyzacja, udar mózgu, przejściowy atak niedokrwienny [TIA – transient ischemic attack], miażdżyca [...]
Niewydolność serca
Istotne znaczenie ma identyfikacja czynników ryzyka i właściwe leczenie chorób współistniejących. Podstawę farmakoterapii niewydolności serca stanowi blokada neurohormonalna – ACEI, ARB, [...]
Choroby naczyniowe mózgu
Postępowanie zależy od tego, czy mamy do czynienia z epizodem krwotocznym, czy niedokrwieniem. Najczęstszymi przyczynami niedokrwienia są: miażdżyca, zatorowość sercowopochodna lub [...]
Miażdżyca tętnic kończyn dolnych
U wszystkich chorych należy dążyć do modyfikacji stylu życia, zaprzestania palenia, regularnej aktywności fizycznej ze szczególnym uwzględnieniem, najlepiej nadzorowanego, treningu marszowego. [...]
Przewlekła choroba nerek
Przewlekła choroba nerek (CKD – chronic kidney disease) jest związana z wysokim lub bardzo wysokim (w zależności od szacowanego współczynnika przesączania [...]
Migotanie przedsionków
Migotanie przedsionków (AF – atrial fibrillation) jest bardzo istotnym problemem klinicznym. Holistyczne traktowanie pacjenta z AF musi uwzględniać odpowiednie leczenie przeciwkrzepliwe, [...]
Cukrzyca
Większość chorych na cukrzycę, zwłaszcza w starszym wieku, należy do kategorii wysokiego lub bardzo wysokiego ryzyka sercowo-naczyniowego. W klasie I zaleceń [...]
Czynniki modyfikujące ryzyko zdarzeń sercowo-naczyniowych
W pewnych sytuacjach należy zwrócić uwagę na występowanie czynników modyfikujących ryzyko, ich obecność może bowiem doprowadzić do jego reklasyfikacji. Jednym z [...]
Podsumowanie
Choroby układu krążenia pozostają główną przyczyną chorobowości i śmiertelności w krajach rozwiniętych. Ryzyko sercowo-naczyniowe stanowi kontinuum, którego „głównym rozgrywającym” pozostaje wiek [...]
