BLACK CYBER WEEK! Publikacje i multimedia nawet do 80% taniej i darmowa dostawa od 350 zł! Sprawdź >
Stan przedegzaminacyjny
Stymulacja i terapia resynchronizująca serca w świetle najnowszych wytycznych ESC (część 3)
dr n. med.Michał Kowara1,2
dr hab. n. med. Agnieszka Kołodzińska1
prof. dr hab. n. med. Marcin Grabowski1
- Wskazania do zastosowania alternatywnych metod stymulacji serca – zgodnie z wytycznymi Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC)
- Stymulacja pęczka Hisa i stymulacja bezelektrodowa
- Elektrostymulacja w szczególnych sytuacjach klinicznych
W dwóch poprzednich artykułach cyklu poświęconego stymulacji i terapii resynchronizującej serca (CRT – cardiac resynchronization therapy) omówiono „klasyczne” wskazania do implantacji układu stymulującego serce (część 1) oraz do terapii resynchronizującej z wykorzystaniem elektrody implantowanej do zatoki wieńcowej, stymulującej lewą komorę serca (część 2). W tej części zostaną przedstawione: w pierwszym rozdziale – alternatywne metody stymulacji, natomiast w rozdziale drugim – wskazania do elektroterapii w sytuacjach szczególnych, które nieznacznie różnią się od wskazań „klasycznych” w populacji ogólnej i obejmują zespół chorej zatoki przebiegający pod postacią objawowej bradykardii zatokowej oraz blok przedsionkowo-komorowy wysokiego stopnia (określenie to, używane w dalszej części artykułu, będzie oznaczać zbiorczo – blok przedsionkowo-komorowy II stopnia typu 2, blok zaawansowany oraz blok przedsionkowo-komorowy III stopnia). Zalecenia oparto na najbardziej aktualnych wytycznych Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC – European Society of Cardiology) z 2021 r.1
Alternatywne metody stymulacji
Stymulacja pęczka Hisa
Stymulacja pęczka Hisa (HBP – His bundle pacing) jest stosunkowo nową metodą alternatywną, stosowaną u ludzi od 2000 r. Zapewnia bardziej fizjologiczne przewodzenie niż tradycyjna stymulacja, może również zmniejszać zaburzenia przewodnictwa śródkomorowego, stanowiąc tym samym alternatywę dla stymulacji dwukomorowej w leczeniu niewydolności serca (HF – heart failure) (ryc. 1A). Stymulacja HBP jest obecnie stosowana:
- zamiast stymulacji prawej komory (RV – right ventricle)
- zamiast stymulacji dwukomorowej
- jako CRT optymalizowana HBP.
Skuteczność implantacji w międzynarodowym rejestrze wynosiła 87%. Selektywną HBP rozpoznajemy na podstawie obecności izoelektrycznego odstępu (odpowiadającego odstępowi HV) pomiędzy artefaktem piku stymulacji a początkiem zespołu QRS. Natomiast w nieselektywnej HBP obserwuje się falę „pseudodelta” z powodu pobudzenia lokalnego miokardium, dodatkowo widzimy korekcję bloku odnogi pęczka Hisa (BBB – bundle branch block). W trakcie implantacji HBP należy dążyć do uzyskania progów stymulacji <2,0 V/1 ms (lub <2,5 V/0,4 ms) i bipolarnej amplitudy wyczuwania fali R >2,0 mV. Należy rozważyć implantację „zabezpieczającej” elektrody RV, jeśli: