prof. Małgorzata Wierzbicka

Fonochirurgią, co oznacza reaktywowanie głosu, od dłuższego czasu zajmuje się zespół specjalistów z Kliniki Otolaryngologii i Onkologii Laryngologicznej w Poznaniu

Klinika Otolaryngologii i Onkologii Laryngologicznej UM w Poznaniu jest jednym z niewielu miejsc w kraju, w którym lekarze zajmują się przywróceniem podstawowej funkcji krtani, jaką jest fonacja.

Fonochirurgia to dziedzina laryngologii, a ściślej chirurgii krtani, której zadaniem jest działanie mające na celu poprawę lub zachowanie głosu. Celem zabiegów fonochirurgicznych jest poprawa jakości życia poprzez przywrócenie lub zachowanie dobrego głosu.

Początki fonochirurgii sięgają pierwszych lat XX wieku. Pojęcie to we współczesnym jego rozumieniu wprowadził na początku lat 70. Hans von Leden.

Wyróżnia się dwa rodzaje zadań fonochirurgii:

1. Podstawowym jest poprawa funkcji głosowych.

2. Zadaniem uzupełniającym, komplementarnym dla usunięcia patologii fałdów głosowych jest pobranie fragmentu tkanki do badania histopatologicznego.

Fonochirurgia jest chirurgią funkcjonalną, opierającą się o podstawowe zasady chirurgiczne, takie jak:

• minimalna inwazyjność cięcia,
• zachowanie budowy warstwowej fałdu głosowego,
• zachowanie nietkniętego nabłonka w obrębie wolnego brzegu.
  
  

Poznański Zespół Fonochirurgiczny kierowany przez prof. dr hab. med. Małgorzatę Wierzbicką to chirurdzy laryngolodzy o profilu onkologicznym (dr n. med. Joanna Jackowska, dr n. med. Anna Bartochowska, lek. med. Hanna Nogala) oraz dr n. med. Waldemar Wojnowski i lek. med. Hanna Czerniejewska-Wolska, specjalista foniatrii. Zespół kwalifikuje pacjenta, przygotowuje do zabiegu, wykonuje operacje i zapewnia kontrole poszpitalne. Przez nieco ponad rok zoperowano prawie 200 pacjentów.

Opis przypadku

Jednym z pierwszych pacjentów fonochirurgicznych był 70-letni mężczyzna ze Szczecina, który stracił dźwięczny głos w wyniku starzenia się aparatu mowy. Fałdy głosowe u tego mężczyzny nie miały odpowiedniego napięcia, nie domykały się w pełni, brak było tzw. zwarcia fonacyjnego, co nie pozwoliło na uzyskanie dźwięcznego głosu. Pracował głosem, a był osobą stale zawodowo czynną, tak więc przywrócenie dobrej fonacji stanowiło dla pacjenta istotny życiowy problem.

Światowe standardy

W 2007 roku European Laryngological Society (ELS) zaproponowało nową klasyfikację i nomenklaturę dotyczącą zakresu działań fonochirurgii.

Wyróżniono cztery grupy operacji: chirurgia fałdów głosowych, chirurgia szkieletu krtani, zabiegi mające na celu reinerwację krtani oraz zabiegi rekonstrukcyjne.

Chirurgia fałdów głosowych to chirurgiczne poprawienie drgań błony śluzowej poprzez usunięcie zmian patologicznych brodawczaków, przewlekłych przerostowych zmian zapalnych, guzków, polipów, obrzęku Reinkego, torbieli, bruzd, atrofii lub blizn. Dotyczy to zmian zarówno wrodzonych, jak i nabytych i można to osiągnąć za pomocą narzędzi klasycznych, mikroskopów, promieni laserowych. Stosowane w przeszłości procedury jak stripping czy dekortykacja fałdu zostały zastąpione przez podnabłonkową chordektomię (mini-microflap). Jest to oszczędzająca technika, która może być uzupełniana zastosowaniem kleju tkankowego.

Chirurgia szkieletu krtani to duża grupa procedur fonochirurgicznych, które polegają na modyfikacji struktur anatomicznych krtani.

Laryngoplastyka jest rekonstrukcją poszczególnych części krtani, włączając fałdy głosowe, a tyreoplastyka to zabiegi modyfikujące chrząstki krtani. Zabiegi laryngoplastyki są przeprowadzane w obrębie szkieletu i mięśni krtani, mają na celu poprawę pozycji lub napięcia fałdów głosowych i korekcję niewydolności głośni, redukcję niestabilności oraz zmianę napięcia fałdów głosowych.