Medycyna sportowa

Terapia powięzi – nowoczesne koncepcje w leczeniu i profilaktyce urazów sportowych

dr Bartosz Wysoczański

Badania prowadzone nad tkanką budującą różnego rodzaju struktury powięziowe otwierają nowe możliwości terapeutyczne u osób ze schorzeniami i dysfunkcjami, z którymi ma ona związek

Nazwa „powięź” jest terminem anatomicznym, określającym tkankę łączną o membranowej strukturze, zbudowaną głównie z włókien kolagenowych. W zależności od umiejscowienia i kompozycji składników struktury powięziowej pełni wiele różnych funkcji. Okala wszystkie narządy wewnętrzne, zabezpieczając je mechanicznie. Odgradza od siebie narządy wewnętrzne, tworzy przegrody mięśniowe. Biegnie wzdłuż brzuśców mięśni i ścięgien, wzmacniając je, inicjuje pracę agonistów, pomagając w rozkładaniu naprężeń na większy obszar tkanek. Spina też nasze ciało, niczym metalowe obręcze beczkę, i razem z kośćmi (uważanymi także za rodzaj uwapnionej powięzi) utrzymuje jego kształt. W zależności od umiejscowienia nazywamy ją: omięsną, śródmięsną, namięsną, powierzchowną lub głęboką.

Badania nad powięziami

Dopiero niedawno zaczęto opisywać właściwości powięzi i dostrzegać jej znaczenie dla funkcjonowania całego organizmu. Stowarzyszenie Badania Powięzi (The Fascial Research Society) ustanowiło nomenklaturę, która jej dotyczy, i od 2007 r. prowadzi oraz rozwija badania nad omawianą tkanką, sukcesywnie pomagając poszerzać wiedzę na jej temat. W powięzi upatruje się Świętego Graala mającego dać możliwość leczenia każdej dysfunkcji lub choroby. Faktem jest, że wiele doniesień naukowych pokazuje zależności między restrykcjami w ślizgu włókien powięzi a powstającymi po uszkodzeniach deficytami ruchu i innymi zaburzeniami spowodowanymi zmienioną pourazowo biomechaniką tkanek miękkich. Zauważono także, że powięź staje się bardziej gęsta i mniej elastyczna u osób starszych. Z wiekiem zmienia się bowiem kompozycja włókien kolagenowych, z których jest zbudowana. Przypuszcza się więc, że przez działania (mobilizacje) zwiększające ślizg taśm powięziowych można ograniczyć skutki postępującego z wiekiem zmniejszenia możliwości ruchowych, w tym także zwiększyć zakresy ruchu w stawach. Dodatkowo, obserwacje zachowania się tej struktury pozwoliły zauważyć, że podlega ona dynamice podobnej do tej, którą widzimy w tkance mięśniowej. Aktywny skurcz zachodzi nie tylko w stanach patologicznych (jak do niedawna uważano), ale także w zdrowej powięzi. Odnotowany ruch nie jest duży ani szybki. Jednak sam fakt jego występowania pozwala na przypuszczenie, że tkanka ta mogłaby ulegać procesom treningowym podobnym do tych, które są skuteczne w przypadku mięśni. Co więcej, powięź może być traktowana analogicznie jak one, jeśli chodzi o techniki fizjoterapeutyczne czy treningowe (rozciągania statyczne, dynamiczne, elementy rozgrzewki podczas treningu).

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

System powięziowy a równowaga napięć

Na podstawie doniesień naukowych oraz bezpośredniej obserwacji klinicznej można wskazać brak równowagi napięciowej i kontroli nad wykonywanym ruchem (brak mobilności i stabilności kompleksów [...]

Mobilizacje tkanki łącznej

Dzięki trójwymiarowej budowie sieci powięziowej oraz temu, że powięź łączy i przenika wszystkie inne tkanki i narządy, pomagając regulować ich pracę, fizjoterapeuta oddziałuje [...]

Opis przypadku

Do gabinetu fizjoterapeuty zgłosił się pacjent z przewlekłym bólem okolicy stawu łokciowego, ograniczeniem ruchu w stawie nadgarstkowym (wyprostu) oraz rotacji przedramienia. Uskarżał się [...]

Podsumowanie

Mimo że dopiero od niedawna pojawiają się potwierdzone naukowo dowody na skuteczność terapii powięziowych, a część technik i oddziaływań wymaga dalszej weryfikacji, już [...]

Do góry