W ciągu ostatnich dwóch dekad obserwuje się wzrost liczby osób z obniżoną odpornością wynikający z rozwoju wielu terapii immunosupresyjnych i biologicznych (zarówno u pacjentów onkologicznych, jak i z chorobami autoimmunologicznymi), transplantologii oraz rozprzestrzeniania się zakażenia wirusem HIV. Dodatkową, acz istotną grupę, u której dochodzi do charakterystycznych dla immunosupresji zakażeń, stanowią chorzy z wrodzonymi zaburzeniami immunologicznymi.

Do najczęstszych chorób występujących u pacjentów z obniżoną odpornością należą zakażenia górnych i dolnych dróg oddechowych, węzłów chłonnych, skóry oraz przewodu pokarmowego.^1-6

Zapalenia płuc u chorych z upośledzoną odpornością, szczególnie z uprzednimi zmianami płucnymi, stanowią istotny problem z punktu widzenia diagnostycznego i terapeutycznego. Często stan ogólny tych chorych jest ciężki i konieczne jest przeprowadzenie inwazyjnej diagnostyki, dodatkowo z uwzględnieniem wielu nietypowych i rzadkich patogenów. Ponadto charakterystyczny dla pewnych zakażeń obraz radiologiczny w tego typu przypadkach jest niecharakterystyczny. Nasilenie i rodzaj zaburzeń odporności, opóźnienie diagnostyczne i lecznicze spowodowane nietypowymi objawami zakażenia, trudnościami z identyfikacją czynnika zakaźnego, toksycznością terapii wielu zakażeń oraz uszkodzeniem wielonarządowym wpływają na złe rokowania chorych z upośledzeniem odporności.

Definicja immunosupresji

Immunosupresja jest przejściowym lub stałym stanem uszkodzenia funkcji mechanizmów odporności komórkowej lub humoralnej, do którego dochodzi w wyniku zaburzenia procesu wytwarzania przeciwciał i komórek odpornościowych przez różne czynniki, któremu towarzyszy wzrost ryzyka zakażeń organizmami oportunistycznymi lub zwiększenie ryzyka wystąpienia pewnych zakażeń nieoportunistycznych (tab. 1).¹

Wiele powszechnie występujących chorób, takich jak cukrzyca, marskość wątroby, alkoholizm czy niewydolność nerek, charakteryzuje się pewnym stopniem upośledzenia odporności, a zakażenia występujące w ich przebiegu nie są klasyfikowane jako zakażenia w immunosupresji. Pewnych trudności nastręcza również definiowanie immunosupresyjnej dawki glikokortykosteroidów. Stąd istotną rolę odgrywa stwierdzenie odpowiedniego defektu oraz rodzaj charakterystycznego dla niego zakażenia (ryc. 1).^1-4

Spośród wielu zagadnień związanych z problematyką zapaleń płuc u chorych z obniżoną odpornością wybrałam kilka, wymagających szczególnej uwagi i postępowania.

Błąd 1