Otolaryngologia
Szumy uszne – diagnostyka i leczenie
dr n. med. Eugeniusz Szymiec1, prof. dr hab. n. med. Witold Szyfter2
Szumy uszne to wrażenia dźwiękowe słyszane tylko przez chorego. Na dolegliwość tę cierpi 10-14% populacji. Częstość występowania szumów usznych wzrasta wraz z wiekiem.
CELE ARTYKUŁU
Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien umieć:
• wymienić najczęstsze przyczyny szumu w uszach
• wdrożyć podstawową diagnostykę różnicową szumu w uszach
• ocenić możliwości postępowania terapeutycznego u chorego z szumem w uszach
• rozpoznać sytuację wymagającą skierowania chorego z szumem w uszach do innych specjalistów
Wstęp
Szumy uszne są dolegliwością zgłaszaną stosunkowo często zarówno u lekarza rodzinnego, jak i laryngologa lub neurologa. Stanowią jednak zawsze spory problem diagnostyczny i leczniczy.
Szumy uszne definiujemy jako wrażenia dźwiękowe w jednym uchu lub w obojgu uszach przy braku bodźca akustycznego w otoczeniu. Są to zatem wrażenia fantomowe, słyszane tylko przez chorego. Mogą być objawem zmian chorobowych występujących w obrębie drogi słuchowej, jak również w innych, niekiedy dość odległych, strukturach anatomicznych. W 90% przypadków szumom towarzyszy niedosłuch, nie zawsze zauważany przez chorego.1
Obecnie przyjęta w literaturze medycznej nazwa „tinnitus” pochodzi od łacińskiego słowa „tinnire” – „dzwonić”. W literaturze anglosaskiej określenie to pojawiło się dopiero w II połowie XX w., a uprzednio najczęściej stosowanym terminem było „ringing” – „dzwonienie”. W literaturze frankojęzycznej szumy uszne określa się jako „bourdonnements” i „acouphenes”. W literaturze niemieckojęzycznej można spotkać się z takim określeniem jak „Ohrensausen”.1
Pierwsze wzmianki o szumach usznych można znaleźć w papirusach staroegipskich. I tak w Papirusie Ebersa, który powstał około 2000 lat p.n.e., pojawia się termin „zaczarowanego ucha”.1 Zapiski dotyczące szumów usznych można odnaleźć w materiałach powstałych 700 lat p.n.e. w starożytnym Babilonie, w których wspomniano o szumach śpiewających, mówionych i szeptanych. Przez kolejne wieki pojawiały się nowe definicje i opisy, jak również próby klasyfikacji.
Wielu pacjentów ma własne doświadczenia z leczeniem szumów usznych różnymi sposobami. Lekarze różnych specjalności oceniali u nich szumy uszne jako nic nieznaczące, niegroźne dla życia objawy i zalecali, aby się do nich przyzwyczaić. Jest to całkowicie nieprawidłowe postępowanie, ponieważ pacjenci już sami tego próbowali i najczęściej nie uzyskiwali żadnych rezultatów. Co więcej, takie zalecenia nasilają tylko irytację i obawy, że lekarz nie ustalił prawidłowego rozpoznania i nie wdrożył odpowiedniego leczenia.
