Kluczową rolę w zapewnieniu właściwej profilaktyki odgrywa sprawna współpraca gastroenterologa, lekarza pierwszego kontaktu oraz innych specjalistów. Lekarz pierwszego kontaktu powinien być poinformowany o przebiegu nieswoistej choroby zapalnej jelit (NChZJ), przyjmowanych lekach oraz planach terapeutycznych, szczególnie o leczeniu immunosupresyjnym. Ma to istotne znaczenie dla szczepień ochronnych i badań profilaktycznych.

Wprowadzenie

W artykule opisano zalecenia dotyczące profilaktyki chorób zakaźnych w postaci szczepień ochronnych, nadzoru w kierunku raka szyjki macicy, raka skóry, czerniaka oraz osteoporozy u pacjentów z nieswoistymi chorobami zapalnymi jelit. Ponadto poruszono zagadnienia związane z depresją. Wytyczne zawarte w tekście oparto na analizie baz MEDLINE (1946-2015), EMBASE (1988-2015) oraz SCOPUS (1980-2015). Brano pod uwagę prace poglądowe, metaanalizy, opracowania oryginalne oraz istniejące rekomendacje. Przedstawione zalecenia amerykańskie odniesiono do praktyki w Polsce.

Szczepienia

Chorzy z nieswoistą chorobą zapalną jelit często są przewlekle leczeni immunosupresyjnie i niedożywieni. Wszystko to sprzyja chorobom infekcyjnym. Części z nich można zapobiec dzięki szczepieniom ochronnym. W grupie pacjentów z NChZJ z prawidłową odpornością stosuje się szczepionki inaktywowane zgodnie z obowiązującym kalendarzem szczepień niezależnie od prowadzonego leczenia immunosupresyjnego.^1,2 Należą do nich szczepionki przeciwko wirusowi grypy (trójwalentne), pneumokokom (PCV 13 i PPSV 23), WZW typu A, WZW typu B, Haemophilus influenzae B, wirusowi brodawczaka (HPV – human papilloma virus), tężcowi i krztuścowi.

Problemem jest przestrzeganie zasad szczepień przez pacjentów. Wynika to zarówno z braku zaleceń lekarzy, jak i obaw samych chorych dotyczących działania niepożądanego szczepionek lub ich nieskuteczności. W jednym z badań spośród 145 pacjentów z NChZJ leczonych immunosupresyjnie tylko 28% regularnie szczepiło się przeciwko grypie, a 9% z nich przeciwko pneumokokom.³ W Polsce problem ten wydaje się równie istotny. Jak wykazało jedno z badań, tylko 7,8% dzieci z NChZJ poddawano regularnym szczepieniom przeciwko grypie.⁴

Szczepionki atenuowane (przeciw gruźlicy, odrze, śwince, różyczce, ospie wietrznej, doustna szczepionka przeciwko polio, przeciw żółtej gorączce i rotawirusom) generalnie są przeciwwskazane u chorych w trakcie leczenia immunosupresyjnego. Autorzy ...

Zalecenia towarzystw amerykańskiego Komitetu Doradczego ds. Szczepień (ACIP 2010) i Europejskiej Organizacji ds. Choroby Crohna i Wrzodziejącego Zapalenia Jelita Grubego (ECCO 2014) podsumowano w tabeli 1.6