Geriatria
Pobudzenie u osób w podeszłym wieku
prof. dr hab. n. med. Tomasz Sobów
- Przedstawienie propozycji optymalnych interwencji terapeutycznych u chorych w podeszłym wieku z otępieniem
- Konieczność wzięcia pod uwagę somatycznych przyczyn pobudzenia (np. odwodnienie, podwyższone stężenie CRP, zaburzenia elektrolitowe)
- Inhibitory cholinesterazy lub memantyna – leki stosowane w otępieniu; lorazepam w małych dawkach lub haloperydol w małych dawkach doustnie co 2-4 godziny – do stosowania w zaburzeniach świadomości przez lekarzy niespecjalistów; tiapryd (50-300 mg/24 h) – terapia pobudzenia w przebiegu demencji
Pobudzenie, agresja i inne zaburzenia zachowania są częste u chorych w podeszłym wieku, zwłaszcza hospitalizowanych, znajdujących się w placówkach opiekuńczych oraz mieszkających samodzielnie, ale pozostających pod opieką profesjonalnych opiekunów lub rodziny. Przyczyny tych zaburzeń behawioralnych są często złożone, a lekarz na oddziale niepsychiatrycznym, często pozbawiony możliwości zebrania szczegółowych wywiadów (chorzy samotni, brak kontaktu z rodziną), staje przed poważnymi dylematami związanymi z możliwymi interwencjami i ich następstwami. Przewodniki terapeutyczne zwykle nie opisują sposobów postępowania krok po kroku, raczej skupiają się na działaniach u już zdiagnozowanych chorych. Ten artykuł ma na celu pokazanie maksymalnie pragmatycznego sposobu podejścia do problemu i przedstawienie propozycji bezpiecznych interwencji terapeutycznych.
Pobudzenie u osób starszych – przekonania i stereotypy
Jednym z najczęstszych przekonań (i uproszczeń) dotyczących starszego chorego z pobudzeniem jest identyfikowanie zaburzeń zachowania z prawdopodobnym otępieniem (czasem z psychozą starczą). Taka szybka ścieżka diagnostyczna prowadzi zwykle do prób niemal natychmiastowego farmakologicznego uspokojenia chorego, zazwyczaj za pomocą leków podawanych w iniekcjach (benzodiazepin, klasycznych neuroleptyków, takich jak haloperydol), często do stosowania fizycznego przymusu oraz prób niemal natychmiastowego transferu na oddział psychiatryczny.
Zwłaszcza to ostatnie wymaga krótkiego komentarza, ponieważ taki wysłany na oddział psychiatryczny chory często wraca jak bumerang. „Złośliwi” psychiatrzy zwykle bowiem wykrywają możliwe somatyczne przyczyny pobudzenia (np. odwodnienie, trzycyfrowe stężenie białka C-reaktywnego [CRP – C-reactive protein] albo poważne zaburzenia elektrolitowe) i odsyłają pacjenta z adnotacją koniecznej oceny psychiatrycznej po ustabilizowaniu jego stanu somatycznego. Czemu psychiatrzy są „złośliwi”? Powód jest prosty: oni wiedzą, że najczęstszą przyczyną pobudzenia u osób starszych są zaburzenia świadomości, które w większości przypadków wymagają diagnostyki i leczenia na oddziale niepsychiatrycznym.
