Zaparcie jest powszechnym problemem wśród pacjentów geriatrycznych, który polega na rzadkim lub sprawiającym trudności wydalaniu stolca. Częściej występuje u osób starszych i kobiet¹, ta populacja chętniej także korzysta z konsultacji medycznej i sięga po środki przeczyszczające². Wśród pacjentów geriatrycznych zaparcie dotyczy ponad połowy chorych i może być przyczyną poważnych następstw, w tym niedrożności jelita z powodu zaczopowania, a nawet perforacji stanowiącej bezpośrednie zagrożenie dla życia. Przewlekłe występowanie dolegliwości oraz współistnienie innych chorób, postępująca niesprawność fizyczna oraz uzależnienie od innych osób prowadzą do znaczącego obniżenia jakości życia pacjentów geriatrycznych.

Definicja

Okazjonalne problemy z oddawaniem stolca, na przykład podczas podróży lub w trakcie przymusowego unieruchomienia, dotyczą wielu osób i zwykle trwają do tygodnia. Zgodnie z kryteriami rzymskimi IV przewlekłe zaparcie czynnościowe, idiopatyczne, trwające powyżej 3 miesięcy może wchodzić w skład zespołu jelita drażliwego, zaparcia czynnościowego, zaparcia wywołanego opiatami lub czynnościowego zaburzenia wydalania stolca³. Kryteria rozpoznawania zaparcia czynnościowego przedstawiono w tabeli 1.  Wśród nich nie ma dolegliwości brzusznych, tymczasem wielu pacjentów z zaparciem zgłasza ból brzucha, dyskomfort, wzdęcie czy bolesne gazy⁴. Takie objawy są charakterystyczne dla zespołu jelita drażliwego, który jest rozpoznawany, jeżeli bóle brzucha ulegają złagodzeniu lub ustępują po wypróżnieniu i związane są ze zmianą częstości wypróżnień i/lub ze zmianą konsystencji stolca. Zespół jelita drażliwego najczęściej występuje u młodych kobiet, jednak początek choroby w starszym wieku nie jest wykluczony. Zaparcie czynnościowe stwierdza się u pacjentów niespełniających warunków rozpoznania zespołu jelita drażliwego. Tymczasem w praktyce klinicznej rozróżnienie pomiędzy tymi dwoma zaburzeniami czynnościowymi jest często sztuczne i niepotrzebne, ponieważ objawy częściowo się pokrywają i u wielu pacjentów wraz z upływem czasu zmieniane jest rozpoznanie^4-5.

Epidemiologia

Przewlekłe zaparcie jest powszechne w krajach wysokorozwiniętych, w których może występować nawet u 30% populacji >60 r.ż.1 (tab. 2).  Ciężkie zaparcie występuje 2-3 razy częściej u kobiet niż u mężczyzn. Częstość występowania zaparcia wzrasta wr...