Farmakoterapia
Czynniki wpływające na potrzebę modyfikacji dawek
prof. dr hab. n. farm. Barbara Filipek
- Czynniki fizjologiczne wpływające na podstawowe parametry farmakokinetyczne (wiek, masa ciała, płeć, ciąża, różnice genetyczne)
- Zmiany farmakokinetyczne w aspekcie czynników patologicznych oddziałujących na farmakokinetykę
- Indywidualizacja dawkowania w zależności od odmienności fizjologicznych i patologicznych
Podstawową zasadą farmakoterapii jest uzyskanie u chorego jak najlepszego efektu leczniczego przy jak najmniejszych objawach niepożądanych, a tym samym osiągnięcie poprawy komfortu i jakości życia. Prawidłowy efekt farmakologiczny, skuteczność działania leku i jego dobra tolerancja zależą od dawki (stężenia). W terapii stosuje się zwykle dawki standardowe. Nie są one jednak optymalne dla wszystkich pacjentów. Istnieją liczne indywidualne czynniki, które powodują, że zastosowanie standardowej dawki, określonej na ogół w odniesieniu do osób dojrzałych płci męskiej o masie ciała 70 kg, nie zawsze przynosi zamierzony efekt. Różnice działania określonego leku podanego w tej samej dawce różnym chorym mogą być przyczyną osłabienia, a nawet braku efektu terapeutycznego lub wystąpienia działania niepożądanego bądź wręcz toksycznego. Wówczas należy odpowiednio dostosować dawkę przez jej zmniejszenie lub zwiększenie, ewentualnie wydłużenie odstępu między podaniami (zmiana przedziału dawkowania), modyfikację pory przyjmowania leku lub dobór jego optymalnej postaci1,2. Wśród czynników wpływających na odstępstwa od standardowego dawkowania leków wymienia się:
- czynniki fizjologiczne, takie jak: wiek, masa ciała, płeć oraz związany z nią stan odżywiania, ciąża, okres karmienia, fenotyp genetyczny, wysiłek fizyczny
- czynniki patofizjologiczne, a zwłaszcza stany patologiczne układów lub narządów odpowiedzialnych za losy leków w organizmie (przewód pokarmowy, wątroba, nerki, układ sercowo-naczyniowy)
- czynniki środowiskowe (dieta, tryb życia pacjenta, używki, skażenie środowiska)3.
Wiek
Dzieci
Farmakokinetyka wielu leków zmienia się w zależności od wieku pacjenta. Wynika to z ewolucji w procesach wchłaniania, dystrybucji, metabolizmu i wydalania (ADME – absorption [wchłanianie], distribution [dystrybucja], metabolism [metabolizm], excre...
Wiek pacjenta ma także wpływ na objętość dystrybucji i wiązanie leków z białkami krwi. U noworodków i niemowląt zarówno stężenie albumin, jak i stopień wiązania leku z białkiem są mniejsze niż u dorosłych. U dzieci obserwuje się większy odsetek ca...
U noworodków i niemowląt występuje metaboliczna niedojrzałość wątroby spowodowana niedostateczną aktywnością układów enzymatycznych, zwłaszcza enzymów cytochromu P450, które uczestniczą w reakcjach I fazy (utleniania, redukcji, hydrolizy; dotyczy ...
