Dystymia i niedobory mikroelementów

Dystymia i niedobory mikroelementów

Dystymia, znana także jako uporczywe zaburzenie depresyjne, często pozostaje niezauważona. Objawy są mniej nasilone niż w dużej depresji, ale trwają latami, wpływając na jakość życia, relacje i codzienne funkcjonowanie. Co ciekawe, coraz więcej badań wskazuje, że w tle tej przewlekłej apatii mogą kryć się niedobory mikroelementów.

Czym jest dystymia?

To forma przewlekłej depresji, charakteryzująca się łagodniejszymi, ale długotrwałymi objawami – utrzymującymi się przez co najmniej dwa lata. Osoby cierpiące na dystymię często zmagają się z:

  • obniżonym nastrojem,
  • pesymizmem i brakiem energii,
  • trudnościami z koncentracją,
  • zaburzeniami snu i apetytu,
  • brakiem odczuwania radości.

To stan, który bywa mylnie uznawany za „cechę charakteru” lub „lenistwo”, przez co długo pozostaje bez leczenia.

Mikroskładniki a mózg – zależność większa niż sądzisz

Coraz więcej badań potwierdza, że równowaga mikroelementów jest kluczowa dla zdrowia psychicznego. Niedobory niektórych witamin i minerałów mogą zakłócać działanie neuroprzekaźników, zwiększać stres oksydacyjny i stan zapalny – co wpływa bezpośrednio na nastrój i funkcjonowanie układu nerwowego.

Których mikroskładników szczególnie brakuje przy dystymii?

  • Magnez – niedobór obniża poziom GABA i serotoniny, zwiększa pobudliwość nerwową, nasila drażliwość i niepokój. Niedobór magnezu obniża poziom GABA i serotoniny, co zwiększa pobudliwość nerwową, drażliwość i niepokój. Dlatego warto sięgać po formy organiczne (mleczan, cytrynian, diglicynian), które są najlepiej przyswajalne i dobrze tolerowane. Często łączy się je z witaminą B6, wspierającą układ nerwowy i wykorzystanie magnezu w komórkach. Najlepiej wybierać preparaty w formie leków, a szczególnie polecana jest postać dojelitowa, która poprawia wchłanianie i zmniejsza ryzyko podrażnień żołądka.
  • Cynk – ważny dla regulacji emocji i odporności; niski poziom koreluje z depresją i apatią.
  • Żelazo – jego niedobór (nawet bez pełnoobjawowej anemii) może powodować zmęczenie, spadek motywacji i obniżenie nastroju.
  • Witamina D – działa neuroprotekcyjnie i przeciwzapalnie; jej niski poziom wiąże się z większym ryzykiem przewlekłego obniżenia nastroju, zwłaszcza zimą.
  • Witaminy z grupy B (szczególnie B6, B9 – kwas foliowy, i B12) – wpływają na syntezę serotoniny, dopaminy i noradrenaliny. Ich niedobory są częste u osób z przewlekłymi zaburzeniami nastroju.

Czy uzupełnienie niedoborów pomaga?

Badania pokazują, że suplementacja brakujących mikroskładników może poprawić samopoczucie psychiczne, zmniejszyć objawy dystymii i wspierać leczenie farmakologiczne. Nie działa to natychmiast ani „zamiast terapii”, ale jest realnym wsparciem procesów biochemicznych mózgu.

Jak sprawdzić swój poziom?

  • Warto wykonać badania poziomu: ferrytyny, witaminy D3, B12, kwasu foliowego, magnezu i cynku.
  • Diagnostykę najlepiej przeprowadzać przed rozpoczęciem suplementacji.
  • Wyniki warto omówić z lekarzem lub dietetykiem klinicznym – bo nie każdy niedobór w surowicy odzwierciedla stan w komórkach.

Farmaceuto, pamiętaj, że postać farmaceutyczna leków przeciwdepresyjnych ma znaczenie!

Lek zawierający np. trazodon występuje w 3 formach:

  • natychmiastowym uwalnianiu (IR)
  • kontrolowanym uwalnianiu (CR)
  • przedłużonym uwalnianiu do stos. raz na dobę (XR)

Manipulacja postacią farmaceutyczną wpływa, z definicji, przede wszystkim na farmakokinetykę leku. Nie można jednak wykluczyć, że zmieniona farmakokinetyka będzie zmieniać efekt farmakodynamiczny, czyli receptorowy. Preparaty CR i XR stopniowo wywierają antagonizm 5-HT2A i α1A oraz częściowy agonizm 5-HT1A, gdy są podawane w małych dawkach, a następnie mogą blokować receptory serotoninergiczne SERT, H1 histaminergiczne i 5-HT2C i 5-HT7 w dużych dawkach (150-300 mg), stopniowo osiągając w ten sposób pełną aktywność przeciwdepresyjną. Trazodon CR (Controlled Release) uwalnia lek w sposób kontrolowany, zapewniając opóźnione uwalnianie i niższe maksymalne poziomy substancji w osoczu, natomiast XR (Extended Release) jest formą o przedłużonym uwalnianiu, zaprojektowaną tak, aby lek powoli zwiększał i zmniejszał poziom w osoczu, a także pozwalał na rzadsze dawkowanie (raz na dobę).

Wnioski

Dystymia to nie tylko stan psychiczny – to również biochemiczna nierównowaga. Choć leczenie powinno być wieloaspektowe (terapia, wsparcie, styl życia), odpowiednia podaż mikroelementów to często pomijany, a bardzo ważny element powrotu do równowagi. Jeśli od dawna czujesz ciągłe przygnębienie bez powodu być może warto to sprawdzić.

Autor: mgr Aleksandra Kajdas

Piśmiennictwo:

  • Mikkelsen K, et al. The role of vitamins and minerals in mental health. Nutrients. 14(4):806, 2022
  • Gronli J, et al. Low vitamin D levels are associated with depressive symptoms in adults: a cross-sectional study. Psychoneuroendocrinology. 149:106086, 2023
  • Serefko A, et al. Magnesium in depression. Pharmacol Rep. 72(3):845–856, 2020