Szacuje się, że około 60% mężczyzn i 30% kobiet doświadcza niepożądanych działań spożywania alkoholu, a interakcje alkoholu i leków mogą być odpowiedzialne za 25% nagłych przyjęć do szpitali. Nawet umiarkowane spożycie alkoholu zwiększa ryzyko działań niepożądanych leków.

CELE ARTYKUŁU

Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien umieć:

• przedstawić przykłady najczęstszych interakcji między lekami a alkoholem
• wytłumaczyć pacjentowi zagrożenia związane ze spożywania alkoholu podczas stosowania leków
• wydać pacjentowi odpowiednie zalecenia dotyczące przeciwwskazań do spożywania alkoholu podczas stosowania leków i je odpowiednio udokumentować

Wprowadzenie

Od 20 do 30% kosztów ochrony zdrowia oraz wszystkich przyjęć do szpitali jest spowodowanych nadużywaniem alkoholu i jest ono stwierdzane u 2/3 pacjentów oddziałów urazowych.¹ Z danych epidemiologicznych wynika, że tylko około 15% mężczyzn i 37% kobiet w Polsce (średnio 27%) nigdy nie spożywało alkoholu.² Problem nadużywania alkoholu dotyczy do 15% Polaków w pewnym momencie ich życia, ponad 2% populacji to osoby uzależnione.³ Upijanie się (tzw. binge drinking – głównie weekendowe) dotyczy 38,2% mężczyzn i 8,5% kobiet w Polsce.⁴

Szacuje się, że około 60% mężczyzn i 30% kobiet doświadcza niepożądanych działań spożywania alkoholu, a interakcje alkoholu i leków mogą być odpowiedzialne nawet za 25% nagłych przyjęć do szpitali.⁵ Nawet umiarkowane spożycie alkoholu zwiększa o 24% ryzyko działań niepożądanych leków – głównie bólów głowy (z azotanami), komplikacji endokrynologicznych i metabolicznych, np. hipoglikemii (z doustnymi lekami przeciwcukrzycowymi). Reakcje niepożądane na leki przyjmowane razem z alkoholem są szczególnie częste w populacji ludzi w wieku starszym, ponieważ występuje u nich większa częstość polifarmakoterapii (większe prawdopodobieństwo interakcji) oraz mniejsza zawartość wody w organizmie w proporcji do całkowitej masy ciała (mniejsza objętość dystrybucji i większe stężenia alkoholu).⁵ Ryzyko interakcji z alkoholem jest także większe u kobiet, co wiąże się z mniejszą zawartością wody w organizmie oraz mniejszymi możliwościami metabolizmu etanolu (mniejsza aktywność dehydrogenazy alkoholowej – ADH i wątrobowych enzymów mikrosomalnych).³ Możliwe interakcje alkoholu z lekami zależą także od przynależności do grupy etnicznej. I tak gorsza aktywność dehydrogenazy aldehydowej u 40% Azjatów zwiększa ryzyko reakcji typu disulfiramowej, a mniejsza aktywność cytochromów CYP2C19 oraz CYP2D6 uczestniczących w metabolizmie niektórych leków (np. przeciwdepresyjnych i przeciwpsychotycznych) zwiększa ryzyko interakcji z alkoholem.⁵