Bóle kręgosłupa są bardzo rozpowszechnionym schorzeniem i choć mogą być zlokalizowane w każdym jego odcinku, zdecydowana większość pacjentów skarży się na ból odcinka lędźwiowo-krzyżowego. Chorzy powinni być poinformowani, że w razie wystąpienia zaburzeń zwieraczy, czucia lub osłabienia kończyn szybko muszą się zgłosić do lekarza, ponieważ te dolegliwości są wskazaniem do pilnej diagnostyki radiologicznej i konsultacji neurochirurgicznej, zwłoka w rozpoczęciu leczenia operacyjnego może bowiem skutkować utrwaleniem objawów ogniskowego uszkodzenia układu nerwowego.

Wprowadzenie

Ból kręgosłupa jest jedną z najczęstszych przyczyn konsultacji w gabinecie neurologicznym i neurochirurgicznym. Dotyczy 75-85% światowej populacji. Kobiety i mężczyźni chorują tak samo często. Najczęściej występuje między 30 a 40 rokiem życia, ale coraz częściej pacjentami są młodsze osoby. Coraz młodszy wiek naszych pacjentów wynika najpewniej z niehigienicznego trybu życia, bóle kręgosłupa mają bowiem związek z siedzącym trybem życia, w dalszej kolejności z ciężką pracą fizyczną. Niezależnymi czynnikami ryzyka są otyłość i palenie tytoniu. Ból kręgosłupa jest najczęstszą przyczyną niezdolności do pracy u osób <45 roku życia.

Ból może się lokalizować w każdym odcinku kręgosłupa: szyjnym, piersiowym i lędźwiowo-krzyżowym, zdecydowana większość pacjentów skarży się jednak na ból odcinka lędźwiowo-krzyżowego. Istotną rolę w prawidłowym zaplanowaniu diagnostyki i leczenia odgrywa znajomość anatomii, pozwala ona bowiem ustalić, które ze struktur są odpowiedzialne za wyzwalane dolegliwości. Kręgosłup składa się z 7 kręgów szyjnych, 12 kręgów piersiowych, 5 lędźwiowych, kości krzyżowej i ogonowej. Kręgi tworzone są przez trzy elementy: trzon – stanowiący element przedni, nasadę – stanowiącą element środkowy, i łuk – posiadający wyrostek kolczysty oraz parzyste wyrostki poprzeczne (ryc. 1). Kręgi połączone są ze sobą za pomocą stawów międzykręgowych, krążków międzykręgowych oraz systemu więzadeł.

Etiologia

W 90% przypadków przyczyną bólu kręgosłupa są zaburzenia mechaniczne, co oznacza, że dolegliwości powstają w wyniku drażnienia bólowych zakończeń nerwowych na skutek działającego na nie mechanicznego ucisku. Za pozostałe 10% przypadków bólów kręgosłupa odpowiadają choroby ogólnoustrojowe.

Bóle grzbietu mogą wywodzić się z różnych struktur: zarówno z elementów samego kręgosłupa, jak i z uciśniętych lub drażnionych struktur układu nerwowego lub też z tkanek miękkich okołokręgosłupowych. Najczęstszą przyczyną bólu kręgosłupa lędźwiowo...