Zastosowanie toksyny botulinowej w stwardnieniu rozsianym

lek. Paulina Matys

dr hab. n. med. Katarzyna Kapica-Topczewska

prof. dr hab. n. med. Alina Kułakowska

Klinika Neurologii i Oddział Udarowy, Uniwersytecki Szpital Kliniczny w Białymstoku

Adres do korespondencji:

lek. Paulina Matys

Klinika Neurologii i Oddział Udarowy,

Uniwersytecki Szpital Kliniczny w Białymstoku

ul. Skłodowskiej 24A, 15-276 Białystok

e-mail: paulina.matys@wp.pl

  • Toksyna botulinowa typu A (BoNT-A – botulinum neurotoxin type A) jest lekiem, który blokuje przekaźnictwo nerwowo-mięśniowe. Jest stosowana w leczeniu spastyczności o różnej etiologii. Autorzy przybliżają temat terapii BoNT-A u pacjentów ze stwardnieniem rozsianym (SM – sclerosis multiplex) oraz spastycznością i/lub zaburzeniami dyzurycznymi (pęcherzem neurogennym) – przynosi ona złagodzenie dolegliwości oraz poprawia jakość życia chorych

Toksyna botulinowa typu A

Mechanizm działania

Toksyna botulinowa typu A blokuje przekaźnictwo nerwowo-mięśniowe. Działa w części presynaptycznej płytki motorycznej. Ciężki łańcuch cząsteczki BoNT-A łączy się z receptorem SV2C, który jest obecny na wewnętrznej błonie pęcherzyków presynaptycznych uwalniających acetylocholinę (ACh). Następuje endocytoza BoNT-A, której lekki łańcuch wnika do cytozolu i defragmentuje białko związane z synaptosomem o masie 25 kDa (SNAP-25 – synaptosomal-associated protein of 25 kDa) w części presynaptycznej połączeń nerwowo-mięśniowych. Jest ono częścią kompleksu białka transbłonowego (SNARE – soluble N-ethylmaleimide-sensitive factor attachment protein receptor) biorącego udział w transporcie pęcherzykowym oraz uwalnianiu acetylocholiny z pęcherzyków do przestrzeni synaptycznej. Enzymatyczne uszkodzenie tego białka skutkuje chemiczną denerwacją, czyli zablokowaniem sekrecji ACh z części presynaptycznej. W konsekwencji dochodzi do zahamowania funkcji motorycznej płytki nerwowo-mięśniowej1. Zmniejszenie napięcia mięśniowego można zaobserwować po 48-72 godzinach od podania BoNT-A, maksymalny efekt zaś jest osiągany po 2 tygodniach. Działanie leku wyczerpuje się stopniowo po upływie mniej więcej 12 tygodni2.

Preparaty toksyny botulinowej

Toksyna botulinowa typu A jest dostępna w Polsce w postaci trzech preparatów o różnym stężeniu i sile działania (tab. 1). Zarówno zakres dawek, jak i możliwy sposób podania powinny być zgodne z charakterystyką produktu leczniczego (ChPL)2.

Dostępna jest również postać neurotoksyny botulinowej typu B (BoNT-B – rimabotulinum toxin B) – w Polsce lek jest zarejestrowany wyłącznie do leczenia dystonii szyjnej, na świecie zaś stosowany także u pacjentów, u których wytworzyły się przeciwciała przeciwko BoNT-A, lub gdy preparat BoNT-A okazał się nieskuteczny.

Zastosowanie toksyny botulinowej u chorych ze stwardnieniem rozsianym

Toksyna botulinowa typu A jest lekiem z wyboru w wielu jednostkach chorobowych, refundowanym przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ) w ramach programów lekowych (tab. 2)3. Stale rośnie liczba wskazań do stosowania BoNT-A. Pacjenci z SM stanowią jedną...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Toksyna botulinowa typu A

Toksyna botulinowa typu A blokuje przekaźnictwo nerwowo-mięśniowe. Działa w części presynaptycznej płytki motorycznej. Ciężki łańcuch cząsteczki BoNT-A łączy się z receptorem [...]

Zastosowanie toksyny botulinowej u chorych ze stwardnieniem rozsianym

<<>>

Inne zastosowania toksyny botulinowej

Pojedyncze badania i opisy przypadków pokazują, że BoNT-A łagodzi również inne dolegliwości u pacjentów z SM. Potencjalnie wskazane są iniekcje BoNT-A [...]

Bezpieczeństwo terapii toksyną botulinową

Iniekcje BoNT-A są dobrze tolerowane i cechują się korzystnym profilem bezpieczeństwa. Do najczęstszych działań niepożądanych należą: ból w miejscu iniekcji, ból [...]

Podsumowanie

Toksyna botulinowa typu A zmniejsza napięcie mięśniowe dzięki zahamowaniu funkcji motorycznej płytki nerwowo-mięśniowej. Wziąwszy pod uwagę skuteczność i stosunkowo dobry profil [...]
Do góry