Zamknięcie tętnicy środkowej siatkówki

lek. Tomasz Kubacki

lek. Anna Modrzejewska

Katedra i Klinika Okulistyki Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie

Adres do korespondencji: lek. Tomasz Kubacki, Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 2 PUM w Szczecinie, Klinika Okulistyki, al. Powstańców Wielkopolskich 72, 70-111 Szczecin; e-mail: orkat@o2.pl

Celem artykułu jest przedstawienie czynników ryzyka, patomechanizmu, sposobów leczenia oraz powikłań zamknięcia tętnicy środkowej siatkówki – na podstawie aktualnych danych z piśmiennictwa.

Wprowadzenie

Zamknięcie tętnicy środkowej siatkówki charakteryzuje się częściową lub całkowitą niedrożnością jej światła. Jest to nagły stan okulistyczny o patomechanizmie podobnym do udaru niedokrwiennego mózgu. Ponad 3/4 pacjentów dotkniętych tą chorobą uzyskuje końcową ostrość wzroku 0,05 lub niższą w badaniu za pomocą tablic Snellena.1 Jako pierwszy objawy tego schorzenia okulistycznego opisał von Graefe w 1859 r.2

W zależności od miejsca niedrożności wyróżnia się:

  • zamknięcie tętnicy środkowej siatkówki w jej odgałęzieniu od tętnicy ocznej (CRAO – central retinal artery occlusion) (ryc. 1)
  • zamknięcie dowolnego naczynia odchodzącego od tętnicy środkowej siatkówki (BRAO – branch retinal artery occlusion) (ryc. 2).3


Zamknięcie światła tętnicy środkowej siatkówki dzieli się również na:4

  • nietętnicze trwałe (non-arteritic permanent CRAO) – stanowi ponad 2/3 wszystkich przypadków CRAO i jest spowodowane przez zatory pochodzące z miejsc zmienionych miażdżycowo5
  • nietętnicze przejściowe (non-arteritic transient CRAO) – tzw. przejściowa ślepota jednooczna, stanowi ok. 15-17% wszystkich przypadków CRAO, z 1% ryzykiem przejścia do postaci trwałej. W tym przypadku rokowanie dotyczące ostrości wzroku jest najlepsze1 ze względu na krótki czas trwania niedokrwienia siatkówki
  • nietętnicze z zaoszczędzeniem tętnic rzęskowo-siatkówkowych (non-arteritic CRAO with cilioretinal sparing) (ryc. 3) – w tym wypadku nie dochodzi do zamknięcia tętniczek rzęskowo-siatkówkowych, co powoduje zachowanie perfuzji w okolicy dołka i rokuje lepszą końcową ostrość wzroku; obecność tętnic rzęskowo-siatkówkowych stwierdza się u 49,5% badanych pacjentów5
  • tętnicze (arteritic CRAO) – stanowi mniej niż 5% przypadków; najczęstszą przyczyną tego typu zamknięcia tętnicy środkowej siatkówki jest olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic (GCA – giant cell arteritis).1

Epidemiologia

Częstość występowania wszystkich nietętniczych form okluzji tętnicy środkowej siatkówki wynosi ok. 1-2/100 000 pacjentów. Ryzyko wzrasta wraz z wiekiem i może wynosić do 10/100 000 osób powyżej 80 r.ż.6 Choroba częściej dotyczy mężczyzn.7

Czynniki ryzyka

Do czynników ryzyka zamknięcia światła tętnicy środkowej siatkówki zalicza się współistniejące schorzenia ogólne, takie jak: nadciśnienie tętnicze, dyslipidemie, nieprawidłową glikemię na czczo, choroby nerek, otyłość, niedokrwienie serca, miażdży...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Przyczyny

Zatory stanowią najczęstszą przyczynę zamknięcia światła tętnic siatkówki (ryc. 4).9 W 75% składają się z materiału cholesterolowego, w 15% z materiału włóknikowego i w 10% wapniowego.10

Objawy i diagnostyka

CRAO charakteryzuje się nagłą, bezbolesną utratą widzenia lub ubytkami w polu widzenia. W zależności od stopnia ukrwienia siatkówki ostrość wzroku jest minimalnie zmniejszona [...]

Metody leczenia

Badania przeprowadzone na zwierzętach sugerują brak cech uszkodzenia siatkówki po powrocie ukrwienia do 97 minut od zamknięcia tętnicy środkowej siatkówki oraz [...]

Powikłania

Niedokrwienie siatkówki może prowadzić do nowotwórstwa naczyniowego w tęczówce oraz kącie przesączania (ryc. 9), a w konsekwencji do jaskry neowaskularnej w 1-20% przypadków.23-26 Przyczyną tworzenia [...]

Różnicowanie

Zamknięcie tętnicy środkowej siatkówki należy różnicować z innymi schorzeniami okulistycznymi, które powodują nagłą utratę widzenia (tab. 1) lub w których występuje objaw wiśniowej [...]

Podsumowanie

Zamknięcie światła tętnicy środkowej siatkówki powoduje ciężkie i trwałe upośledzenie widzenia. Istotne znaczenie w postępowaniu ma szybka diagnoza i podjęcie natychmiastowej interwencji terapeutycznej, a także [...]

Do góry