W niniejszym artykule omówiono kompleksowo problem krótkowzroczności. Autorzy szczególną uwagę zwrócili na metody zapobiegania progresji krótkowzroczności, jest to bowiem jedno z istotniejszych wyzwań zarówno dla okulistów, jak i rodziców dzieci krótkowzrocznych.

Wprowadzenie

Krótkowzroczność jest najczęstszą wadą wzroku u dzieci, o wzrastającym tempie progresji.¹ Wiąże się ze zwiększonym ryzykiem rozwoju takich powikłań okulistycznych, jak: odwarstwienie siatkówki, zwyrodnienie plamki żółtej, zaćma oraz jaskra.^2,3 Nieprawidłowo leczona krótkowzroczność może powodować bóle głowy, męczliwość oczu (astenopię) oraz prowadzić do niedowidzenia. U dzieci w wieku szkolnym bywa przyczyną lęków, stanów depresyjnych oraz trudności w nauce, negatywnie wpływa na temperament i charakter.^4-7

Nazwa „krótkowzroczność” pochodzi od greckiego słowa mýops, które powstało z połączenia słów mý(ein) – „zamykać” oraz ps – „oko”.⁸ Krótkowzroczność to wada refrakcji polegająca na ogniskowaniu obrazu przed siatkówką oka. Przyczynami takiego stanu mogą być m.in. nieprawidłowa długość gałki ocznej (krótkowzroczność osiowa) lub moc ośrodków optycznych oka (krótkowzroczność refrakcyjna). Ze względu na wielkość wady określaną w dioptriach (D), czyli jednostkach zdolności skupiających układu optycznego, krótkowzroczność dzieli się na: niską (do -3,00 D), średnią (do -6,00 D) i wysoką (powyżej -6,00 D).⁹

Epidemiologia

Kałużny i wsp. przebadali 5119 pacjentów mających od 4 do 19 lat i wykazali obniżenie ostrości wzroku u 43,1% dziewcząt i 37,1% chłopców.¹⁰ Z badań Muszyńskiej-Lachoty i wsp. wynika, że miopia występuje u 3,3% dzieci w wieku 7-8 lat zamieszkałych na Pomorzu Zachodnim.¹¹ Czepita i wsp. obserwowali krótkowzroczność u 13% dzieci w wieku 6-18 lat uczących się na terenie Szczecina i okolic.¹² Wśród dorosłych występowanie krótkowzroczności oscylowało na poziomie 28,7% u osób w wieku 35-59 lat i u 19,3% mających powyżej 60 lat.¹³ Dalz i Krzyżaniak¹⁴ donoszą o występowaniu krótkowzroczności u 11% poznańskich uczniów w wieku od 7 do 18 lat, a Pieczyrak i wsp.¹⁵ – u 25,6% uczniów w wieku od 7 lat do 15,5 roku.

Występowanie krótkowzroczności na świecie przedstawiono w tabeli 1.¹⁶

Czynniki ryzyka

Rozwój krótkowzroczności wiąże się z wieloma czynnikami. Przyczyną wysokiej miopii (od -8,0 D do -12,0 D), która wraz z rozwojem dziecka nie ulega znacznej progresji, może być wcześniactwo,¹⁷ jak również niska urodzeniowa masa ciała (<2500 g).¹⁸

Fan i wsp. w badaniach prowadzonych w latach 1998-2000 wśród 7560 dzieci w wieku od 5 do 16 lat stwierdzili, że występowanie miopii było powiązane z wiekiem.19 Krótkowzroczność rozpoznawano 15 razy częściej u dzieci 11-letnich niż u dzieci przed 7...