W artykule na podstawie aktualnego piśmiennictwa przedstawiono etiologię, epidemiologię, obraz kliniczny, diagnostykę oraz metody leczenia toksoplazmatycznego zapalenia błony naczyniowej wywołanego przez pasożyta Toxoplasma gondii.

Wprowadzenie

Toksoplazmoza jest jedną z najczęściej rozpoznawanych przyczyn zapalenia błony naczyniowej na całym świecie. Infekcja Toxoplasma gondii w niektórych regionach świata jest najczęstszą przyczyną zakaźnego zapalenia tylnego odcinka błony naczyniowej oka u osób z prawidłowym układem odpornościowym i drugą przyczyną po cytomegalowirusowym zapaleniu siatkówki (CMV retinitis) u osób HIV(+) oraz z zespołem nabytego niedoboru odporności (AIDS).^1-3

Toksoplazmoza może powodować ciężką, zagrażającą życiu chorobę, szczególnie u noworodków i pacjentów z obniżoną odpornością, ale większość zakażeń spowodowanych przez T. gondii u pacjentów z prawidłową odpornością pozostaje bezobjawowa.^4,5

U większości immunokompetentnych osób (72-83%) toksoplazmatyczne zapalenie błony naczyniowej jest jednostronne, niezależnie od tego, czy występuje jako choroba pierwotna, czy reaktywowana.⁶ Ponadto u tych osób nawrót choroby ujawnia się jako jedno ognisko zapalenia siatkówki nawet w przypadku wielu współistniejących blizn po przebytym zapaleniu.⁷

Toksoplazmoza wywołana jest obligatoryjnie wewnątrzkomórkowym pasożytniczym pierwotniakiem Toxoplasma gondii, który jest przyczyną jednej z najczęstszych pasożytniczych infekcji u ludzi. Zakażenie może wywoływać zapalenie mózgu (głównie u pacjentów z obniżoną odpornością), zapalenie naczyniówki i siatkówki (u immunokompetentnych nosicieli) lub przenikać przez łożysko do płodu, powodując toksoplazmozę wrodzoną.

• T. gondii występuje w 3 postaciach:
• oocysta – forma występująca w glebie
• tachyzoit – aktywna forma zakaźna
• bradyzoit – forma latentna.

Żywicielem ostatecznym pasożyta jest kot, a wśród żywicieli pośrednich znajdują się gryzonie, zwierzęta hodowlane, ptaki i ludzie. Oocysty są produkowane w jelitach kota, wydalane wraz z odchodami do gleby, wody i spożywane przez żywicieli pośrednich.

Tachyzoit jest formą replikującą odpowiedzialną za infekcję u żywicieli pośrednich. Tachyzoity mogą przenikać do niemal każdego typu komórki gospodarza i mnożyć się do momentu, kiedy komórka gospodarza wypełni się pasożytami. Wówczas liza komórki powoduje uwalnianie tachyzoitu, a następnie ponowne wprowadzenie do nowej komórki gospodarza. W wyniku tego procesu może dojść do martwicy wielu tkanek.