Opis przypadku 1

Na ostry dyżur okulistyczny zgłosili się rodzice z 5-latką z powodu zmiany zauważonej po powrocie ze spaceru w parku. Rodzice podejrzewali, że zmiana na powiece dolnej oka lewego córki to kleszcz (ryc. 1). Nie zauważono kleszczy w innej lokalizacji. Na skórze powieki widoczne były lekki obrzęk i zaczerwienienie, bez istotnych odchyleń w dalszym badaniu okulistycznym. Kleszcza usunięto w całości tępo zakończoną pęsetą, ranę zdezynfekowano. Zalecono dalszą obserwację pod kątem pojawienia się rumienia wędrującego lub innych niepokojących objawów ogólnych.  

Opis przypadku 2

Dziewczynka w wieku 9 lat została skierowana na pilną konsultację okulistyczną z powodu zeza o nagłym początku i dwojenia obuocznego trwającego od kilku dni. Była hospitalizowana na oddziale neurologii z powodu epizodów bólu głowy i wymiotów. W badaniu: pełna ostrość wzroku z korekcją obojga oczu. Obecne były zez zbieżny nietowarzyszący oka prawego do bliży i do dali, a także dwojenie. Odcinek przedni obojga oczu był spokojny, oftalmoskopowo stwier­dzono obustronny obrzęk tarczy nerwu wzrokowego i krętość naczyń krwionośnych (ryc. 2A).

W wyniku dalszej diagnostyki nie wykazano istotnych zmian w ośrodkowym układzie nerwowym ani drodze wzrokowej w badaniu rezonansu magnetycznego. Wywiad w kierunku ukłucia przez kleszcza był ujemny, jednak po wykonaniu badań serologicznych metodą western blot wykazano przeciwciała przeciwko Borrelia w klasie IgG i IgM. Rozpoznano neuroboreliozę, włączono antybiotykoterapię ceftriaksonem. Stopniowo uzyskiwano poprawę ustawienia oczu i zmniejszenie dwojenia obrazu, zmniejszył się obrzęk tarcz nerwu II (ryc. 2B). W ciągu kilku miesięcy objawy całkowicie ustąpiły.  

Omówienie

Ukłucia przez kleszcze są częstymi przyczynami wizyt na ostrym dyżurze, zwłaszcza w sezonie letnim. Oprócz znajomości technik bezpiecznego usuwania pasożyta i leczenia miejscowego ważna jest świadomość możliwości powstania powikłań, szczególnie we wczesnym okresie po ukłuciu. Choroby odkleszczowe mają szeroki zakres objawów okulistycznych i ogólnych, a właściwa diagnostyka i szybkie wdrożenie leczenia mogą zapobiegać ogólnoustrojowym powikłaniom w późniejszym, nawet wieloletnim okresie po ekspozycji. Dlatego również okulista powinien być przygotowany do postępowania po ukłuciu przez kleszcza.