Gruźlicze zapalenie błony naczyniowej – epidemiologia, diagnostyka, leczenie

lek. Iwona Skalska1

lek. Natalia Mackiewicz1

dr hab. n. med. Agnieszka Kubicka-Trząska1,2

1Oddział Kliniczny Okulistyki i Onkologii Okulistycznej Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie

2Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Wydział Lekarski, Katedra Okulistyki

Adres do korespondencji:

dr hab. n. med. Agnieszka Kubicka-Trząska

Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum,

Katedra Okulistyki

ul. Kopernika 38, 31-501 Kraków

e-mail: akubicka@onet.pl

  • W artykule omówiono zagadnienia dotyczące gruźlicy, takie jak dane epidemiologiczne, charakterystyka czynnika etiologicznego, drogi zakażenia i diagnostyka, a także szczegółowo przedstawiono obraz kliniczny gruźliczego zapalenia błony naczyniowej oka oraz metody jego rozpoznawania i leczenia

Gruźlicze zapalenie błony naczyniowej jest najczęstszą oczną postacią kliniczną zakażenia prątkami gruźlicy. Częstość występowania tej postaci infekcyjnego zapalenia błony naczyniowej wynosi 1,54-5,74%, natomiast w krajach, w których gruźlica występuje endemicznie, może sięgać 11%. Rozpoznanie gruźliczego zapalenia błony naczyniowej jest trudne, ponieważ zmiany zapalne mogą imitować inne postacie zapalenia błony naczyniowej. Dla okulisty podstawową trudnością jest wybór odpowiedniej metody diagnostycznej. Wykrywanie prątków w płynach wewnątrzgałkowych czy wykrywanie DNA bakterii są obarczone ryzykiem wyników fałszywie ujemnych ze względu na niską zawartość prątków w badanym materiale. Testy diagnostyczne nowej generacji oparte na wykrywaniu interferonu γ – QuantiFERON-TB Gold i T-SPOT.TB – wykazują większą swoistość w diagnostyce gruźliczego zapalenia błony naczyniowej, ale u chorych z obniżoną odpornością, np. zakażonych wirusem HIV, mogą mieć również zmniejszoną wiarygodność diagnostyczną.

Dane epidemiologiczne

Gruźlica jest chorobą, z którą medycyna zmaga się od stuleci. Mimo nieustannie prowadzonych działań w zakresie zdrowia publicznego nadal pozostaje ona jednym z największych zagrożeń zdrowotnych w ujęciu globalnym. Szacuje się, że rocznie na świecie przybywa 10 milionów zakażonych gruźlicą1. Gruźlica należy do czołówki dziesięciu głównych przyczyn zgonów na świecie i prowadzi w rankingu najczęstszych przyczyn zgonów z przyczyn zakaźnych wywołanych pojedynczym czynnikiem chorobotwórczym – Mycobacterium tuberculosis1. W większości przypadków chorzy na gruźlicę to osoby dorosłe, dwukrotnie częściej chorują mężczyźni1. Obecnie szacuje się, że na świecie zakażonych jest 1,7 miliarda osób, u których może rozwinąć się aktywna postać choroby1. Zaledwie u 10% zakażonych dojdzie do rozwoju objawowej gruźlicy, natomiast u 90% występuje latentna postać choroby, która nieleczona w 5-10% przypadków ulegnie aktywacji w ciągu życia2,3. Ryzyko konwersji do aktywnej postaci jest największe w ciągu pierwszych dwóch lat od zakażenia i sprzyja mu spadek odporności, a szczególnie zakażenie wirusem HIV4. Poważny problem stanowi lekooporna postać gruźlicy. Szacuje się, że rocznie na świecie pojawia się ok. pół miliona nowych przypadków opornej na działanie leków gruźlicy1.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Charakterystyka czynnika etiologicznego

Już w starożytności Hipokrates i Galen podejrzewali zakaźną naturę gruźlicy5. Po raz pierwszy nazwę „tuberculosis” dla choroby charakteryzującej się występowaniem gruzełków, będącym wspólną [...]

Drogi zakażenia prątkami

Wrotami zakażenia mogą być: drogi oddechowe, skóra, błony śluzowe, przewód pokarmowy. Materiałem zakaźnym jest głównie plwocina, ale może nim być także [...]

Obraz kliniczny gruźliczego zapalenia błony naczyniowej

Wciąż pozostaje niejasne, czy zajęcie narządu wzroku jest wynikiem aktywnej infekcji wywołanej Mycobacterium, czy reakcji nadwrażliwości na antygeny bakteryjne10.

Badania obrazowe w gruźliczym zapaleniu błony naczyniowej

W angiografii fluoresceinowej (AF) aktywne zmiany zapalne we wczesnej fazie badania wykazują hipofluorescencję. W fazie późnej wzdłuż brzegu obszaru hipofluorescencji pojawia się obwodowa [...]

Diagnostyka

U większości chorych na gruźlicze zapalenie błony naczyniowej nie stwierdza się występowania objawów ogólnych, co nierzadko może prowadzić do opóźnienia w ustaleniu ostatecznego [...]

Leczenie

Terapia gruźliczego zapalenia błony naczyniowej skupia się na leczeniu zarówno przeciwprątkowym, jak i przeciwzapalnym17. Leczenie płucnej i pozapłucnej gruźlicy, w tym gruźlicy narządu wzroku, [...]

Podsumowanie

Gruźlicze zapalenie błony naczyniowej nie bez powodu określa się mianem „kameleona diagnostycznego”. Różnorodny obraz kliniczny zmian zapalnych w dnie oka i objęcie procesem [...]

Do góry