Należy zacząć od tego, że astygmatyzm nie jest chorobą, lecz najczęściej występującą wadą refrakcji¹. Oczywiście w niektórych stanach chorobowych narządu wzroku astygmatyzm może się pojawić, ale jest wtedy wtórny do zmian w tkankach powodujących zmianę geometrii układu optycznego gałki ocznej.

Na podstawie wyników badań wykazano, że ponad dwie trzecie osób dorosłych ma astygmatyzm wynoszący ≥0,25 dioptrii², co drugi dorosły pacjent ≥0,50 dioptrii², a co piąty ma astygmatyzm ≥1,00 dioptrii³. Astygmatyzm może dotyczyć zarówno osób z krótkowzrocznością, jak i z nadwzrocznością. Powszechność występowania astygmatyzmu i równoległe coraz wyższe wymagania wzrokowe, jakie są nam stawiane w pracy i w życiu codziennym, powodują, że coraz więcej pacjentów odczuwa konieczność stosowania korekcji astygmatyzmu.

Astygmatyzm jest wadą układu optycznego charakteryzującą się brakiem sferyczności co najmniej jednego elementu optycznego. Najczęściej strukturą odpowiedzialną za występowanie astygmatyzmu w układzie optycznym oka ludzkiego jest przednia powierzchnia rogówki, która jest odpowiedzialna za 74% (43,25 z 58,60 dioptrii) mocy łamiącej całego układu⁴. Jeżeli przednia powierzchnia rogówki nie ma zachowanej symetrii obrotowej, mówimy o astygmatyzmie rogówkowym. Nieco mniejszy udział w astygmatyzmie całkowitym oka ma astygmatyzm tzw. wewnętrzny, polegający na braku sferyczności tylnej powierzchni rogówki, bieguna tylnego gałki ocznej, przedniej i tylnej powierzchni soczewki wewnątrzgałkowej lub jej pochylenia bądź niejednorodności współczynnika załamania światła.

Astygmatyzm można klasyfikować w zależności od ustawienia osi ujemnego cylindra korygującego. Najczęściej występującym astygmatyzmem jest zgodny z regułą, występujący, gdy oś ujemnego cylindra mieści się w zakresie ±30^o od 180^o w systemie TABO. Nieco rzadziej występującą, ale powodującą silniejsze niż astygmatyzm zgodny z regułą dolegliwości jest astygmatyzm przeciw regule, charakteryzujący się orientacją osi niewychodzącą poza zakres ±30^o od 90^o. Najrzadziej występuje astygmatyzm skośny, którego oś mieści się w zakresach między astygmatyzmem zgodnym z regułą i przeciw niej (ryc. 1)⁵.

Kolejnym mitem dotyczącym astygmatyzmu jest przekonanie, że nie ulega on zmianom, ponieważ taka jest „uroda oka”. Oczywiście astygmatyzm może się zmieniać w ciągu naszego życia. Jest to najczęściej wynikiem zmian fizjologicznych zachodzących w org...