Regeneracja rogówki po zabiegach laserowej korekcji wzroku

dr n. med. Piotr Sobolewski

Centrum Okulistyczno-Laserowe w Białymstoku

Adres do korespondencji:
dr n. med. Piotr Sobolewski
Centrum Okulistyczno-Laserowe w Białymstoku
ul. Młynowa 40 lok. U5, 15-404 Białystok
e-mail: doktorsobol@gmail.com

  • Laserowa chirurgia refrakcyjna wywołuje modyfikację krzywizny rogówki i obniżenie jej wrażliwości, zmianę dynamiki filmu łzowego, uwolnienie miejscowych czynników zapalnych oraz przerwanie unerwienia
  • Zespół suchego oka i neuropatia neurotroficzna jako częste powikłania pozabiegowe
  • Regeneracja rogówki to przede wszystkim prawidłowa reinnerwacja wspomagana lekami miejscowymi

Laserowa korekcja wzroku należy do najczęściej wykonywanych zabiegów na świecie. Według szacunków Solomona i wsp.1 od czasu wprowadzenia tych zabiegów do praktyki okulistycznej do 2009 r. wykonano ponad 16 milionów operacji. Jednak popularność tej metody nie oznacza, że każda procedura przynosi pełną satysfakcję. Około 40% pacjentów skarży się na utrzymujące się po zabiegu suchość oczu i niestabilne widzenie. W większości jest to przemijające. Przyczyną tych dolegliwości jest dysfunkcja nawilżania powierzchni oczu i przedłużająca się regeneracja rogówki związana z przecięciem (innerwacją) nerwów w trakcie procedur zabiegowych.

Aby dokładniej zrozumieć powyższe procesy, należy na początku przypomnieć anatomię i funkcje nerwów rogówki, a następnie zapoznać się z opisem gojenia po zabiegach PRK (photorefractive keratectomy) lub trans-PRK, LASEK (laser epithelial keratomileusis), LASIK (laser-assisted in situ kerato­mileusis) lub FS-LASIK (femtosecond laser in situ kerato­mileusis) i SMILE (small incision lenticule extraction).


Anatomia i funkcja nerwów rogówki

Włókna czuciowe rogówki pochodzą z ocznej gałązki nerwu trójdzielnego. Około 450 neuronów wychodzi ze zwoju tego nerwu i biegnie nadnaczyniówkowo, wokół rąbka rogówki, tworząc sploty okołorąbkowe. Dalej około 70 pni nerwowych wchodzi obwodowo do przedniej warstwy miąższu rogówki na głębokości 290 μm. W celu zwiększenia szybkości przewodnictwa nerwowego milimetr od rąbka włókna tracą osłonki i biegną w otoczeniu komórek Schwanna, rozgałęziając się na około 1000 włókien mielinowych. Nerwy biegną równolegle do blaszek kolagenu i dzielą się na mniejsze, gęstsze, łączące się pęczki, tworząc zwoje podnabłonkowe. Unerwiają one keratocyty w stanie spoczynku oraz fibroblasty i miofibroblasty po urazie lub operacji na rogówce. Większość nerwów zrębowych znajduje się na 1/3 głębokości przedniej rogówki. Obwodowo włókna przechodzą na powierzchnię przez błonę Bowmana. Na poziomie błony podstawnej i komórek podstawnych nabłonka, na głębokości 70-160 µm, tworzą nieco cieńsze, łączące się zwoje przypodstawne. Na rycinie 1 przedstawiono przekrój rogówki z uwidocznionym unerwieniem. Zwoje przypodstawne układają się spiralnie od obwodu do centrum rogówki (ryc. 2).

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Konsekwencje przerwania anatomicznych połączeń nerwów

Nawilżanie powierzchni oka, odżywienie i procesy gojenia oraz wrażliwość rogówki zależą w dużym stopniu od jej integralności i unerwienia. Zabiegi keratorefrakcyjne tymczasowo przerywają anatomiczne [...]

Regeneracja rogówki w metodach powierzchownych

Gojenie komórek nabłonka jest procesem złożonym, obejmującym komunikację międzykomórkową, interakcje między komórkami, udział czynników wzrostu, enzymów proteazy, a także cytokiny nabłonkowej i zrębowej. [...]

Regeneracja rogówki w metodach głębokich

Działanie lasera femtosekundowego (rozdzielenie pęcherzykowe tkanki – fotodysrupcja) powoduje precyzyjne, niemechaniczne cięcie przedniego miąższu rogówki z wytworzeniem okrężnego płatka. W metodzie LASIK i FS-LASIK [...]

Regeneracja rogówki i włókien nerwowych w metodach bezpłatkowych

W metodzie SMILE laser femtosekundowy wycina wewnątrzrogówkowo tkankę w formie dysku, tzw. soczewkę refrakcyjną. Laser tworzy dwie płaszczyzny cięcia intrastromalnego. Pierwsza to tylna powierzchnia [...]

Wpływ leków na gojenie i reinnerwację nerwów rogówki

Rutynowe leczenie farmakologiczne w chirurgii laserowej jest leczeniem wspomagającym. Istotne jest nawilżanie, wygładzanie oraz oczyszczanie powierzchni rogówki, pobudzenie gojenia nabłonka i zahamowanie rozwoju [...]

Podsumowanie

Rogówka jest najbardziej unerwioną tkanką obwodową w ludzkim ciele, a jej wyjątkowe zdolności czuciowe mają na celu ochronę oka przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi. [...]

Do góry