Praktyka kliniczna
Rak odbytu – pułapki diagnostyczne
Dr hab. med. Małgorzata Kołodziejczak1
Prof. dr hab. med. Iwona Sudoł-Szopińska2
Rak odbytu stanowi 2-3 proc. wszystkich nowotworów jelita grubego. W ostatnich latach, wskutek epidemii HIV, nastąpił znaczny wzrost zachorowalności na ten typ nowotworu, a także zmiana w rozkładzie płci i wieku chorych. W Polsce rejestruje się obecnie od 250 do 300 zachorowań rocznie. Udokumentowany od dawna związek między rozwojem raka odbytu a zakażeniem HPV dotyczy również pacjentów zakażonych HIV, gdyż u aż 92 proc. HIV-pozytywnych mężczyzn stwierdzana jest infekcja HPV.
Pomimo że rozpoznanie raka odbytu wydaje się proste z uwagi na lokalizację i charakterystyczne objawy kliniczne oraz obraz w badaniu proktologicznym, to w wielu przypadkach ulega ono opóźnieniu.
W artykule omówiono przyczyny pomyłek diagnostycznych, takie jak:
■ choroba hemoroidalna lub szczelina maskujące nowotwór,
■ niewykonanie biopsji i weryfikacji histopatologicznej materiału,
■ brak przeprowadzenia badania proktologicznego,
■ nietypowy obraz kliniczny raka.
Trudności diagnostyczne mogą też wynikać z sytuacji, gdy u pacjenta jedynym objawem klinicznym raka jest pojedyncza mała zmiana w kanale odbytu, niepowodująca żadnych dolegliwości. W takich przypadkach rozpoznanie może nastąpić przypadkowo, w trakcie badania proktologicznego wykonywanego z innego powodu.
Rak odbytu jest stosunkowo rzadkim nowotworem jelita grubego, stanowiącym 2-3 proc. wszystkich nowotworów jelita grubego. W Stanach Zjednoczonych w ubiegłym roku zdiagnozowano 7270 nowych przypadków zachorowań. W Polsce rejestruje się obecnie od 250 do 300 zachorowań rocznie.[1,2] U większości pacjentów wykrywany jest typ onkogenny HPV, który jest najważniejszym czynnikiem ryzyka zachorowania na raka odbytu.[3] Spośród zidentyfikowanych ponad 130 typów HPV do wysokoonkogennych należą m.in. wirusy: 16, 18, 33, 34, 45, 52, 56. Udokumentowany związek między rozwojem raka odbytu a zakażeniem HPV dotyczy również pacjentów zakażonych HIV, gdyż u 92 proc. stwierdzana jest infekcja HPV. Do grupy wysokiego ryzyka należą ponadto pacjenci z kłykcinami olbrzymimi (guz Buschke-Loewensteina), ponieważ u ponad połowy (56 proc.) tych pacjentów istnieje ryzyko złośliwej transformacji w ciągu pięciu lat (15-100 miesięcy).[4]
W ostatnich latach nastąpił znaczny wzrost zachorowalności na raka odbytu wskutek wzrostu liczby pacjentów zakażonych HIV i HPV. Obserwuje się także zmianę w rozkładzie płci i wieku chorych. Jeszcze kilka lat temu kilkakrotnie częściej na raka odb...
Inne czynniki ryzyka zachorowania na raka odbytu to:
