Immunoterapia z wykorzystaniem inhibitorów punktów kontrolnych
Część 2. Powikłania dermatologiczne i endokrynologiczne
dr n. med. Renata Pacholczak-Madej
- Artykuł jest drugą z kolei pracą cyklu dotyczącego działań niepożądanych związanych z immunoterapią. W niniejszej części zostały zaprezentowane toksyczności skórne i endokrynologiczne ze szczególnym uwzględnieniem roli lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) w procesie diagnostyki i leczenia
W pierwszej części cyklu zostały przedstawione mechanizmy działania immunoterapii z wykorzystaniem inhibitorów punktów kontrolnych, preparaty dostępne w Polsce wraz ze wskazaniami refundacyjnymi oraz ogólna charakterystyka toksyczności, ich stopniowanie i podstawowe zasady leczenia. Jako przypomnienie: działania niepożądane związane z immunoterapią (irAEs – immune-related adverse events) są odmienne od tych występujących po chemioterapii i podobne do chorób immunologicznych. W ich przebiegu nie dochodzi do uszkodzenia komórek proliferujących, a pobudzeniu ulegają limfocyty. Jest to tzw. działanie off-target, ponieważ fizjologiczne mechanizmy wyciszające zostały zablokowane przez inhibitory punktów kontrolnych, co z jednej strony indukuje odpowiedź przeciwnowotworową, a z drugiej prowadzi do chorób z autoagresji. Powikłania te mają różnorodną prezentację kliniczną, jednak toksyczności dermatologiczne oraz endokrynologiczne są najczęściej obserwowane i pojawiają się najwcześniej w toku leczenia. Mogą one ponadto zostać rozpoznane i leczone w mniej zaawansowanych przypadkach nie tylko przez prowadzącego onkologa, lecz także przez lekarzy POZ. Większość powikłań skórnych przypomina pierwotne dermatozy, najczęstszymi powikłaniami endokrynologicznymi są zaś zaburzenia funkcji tarczycy.
Powikłania dermatologiczne i endokrynologiczne należą do najczęstszych działań niepożądanych występujących w trakcie leczenia przeciwnowotworowego z wykorzystaniem inhibitorów punktów kontrolnych. W związku z tym zarówno do onkologa, jak i lekarza POZ może trafić pacjent prezentujący niespecyficzne osutki grudkowo-krostkowe czy zaburzenia funkcji tarczycy. W leczeniu powikłań skórnych podstawą terapii są miejscowe preparaty nawilżające, a także steroidowe, natomiast leczenie niedoczynności tarczycy nie odbiega istotnie od standardowego postępowania i wymaga suplementacji lewotyroksyną. W przypadku obu rodzaju powikłań zdarzają się – na szczęście dość rzadko (<1%) – przypadki o ciężkim przebiegu, wymagające hospitalizacji i opieki wielodyscyplinarnej.
Toksyczności dermatologiczne
Jak zostało już wspomniane, powikłania dermatologiczne stanowią najczęstsze działania niepożądane obserwowane w trakcie leczenia inhibitorami punktów kontrolnych. Są one raportowane u 90% chorych i pojawiają się najwcześniej w toku leczenia (ryc. ...
