Terapia hormonalna – wykorzystanie hormonów płciowych w walce z nowotworem – jest leczeniem przeciwnowotorowym spowalniającym lub zatrzymującym wzrost tych rodzajów raka, które używają hormonów do swego wzrostu. Niektóre z nich blokują fizjologiczne wytwarzanie hormonów, inne hamują oddziaływanie hormonów na tkanki i organy człowieka.

Odrębnym zagadnieniem jest wykorzystanie hormonów steroidowych w terapii chłoniaków, w leczeniu wspomagającym terapię onkologiczną oraz hormonów tarczycy w leczeniu niektórych postaci raka tego narządu.

Terminologia

Omówienie aspektów HTH w onkologii wymaga uporządkowania pojęć powszechnie stosowanych w onkologii, co zostało uczynione poniżej.

Hormonoterapia w leczeniu skojarzonym, systemowym (chemioterapii, radioterapii, immunoterapii) i celowanym

• Leczenie neoadiuwantowe/indukcyjne/okołooperacyjne oznacza podanie leku hormonalnego w celu zmniejszenia guza przed planowaną operacją lub radioterapią (RTH – radiotherapy). Dodatkowym dążeniem jest ograniczenie zdolności guza do rozprzestrzeniania się naczyniami krwionośnymi, chłonnymi oraz nerwami i/lub obniżenie indeksu proliferacyjnego Ki67 przed rozpoczęciem leczenia miejscowego (chirurgii lub RTH). Terapie neoadiuwantowe stosuje się zwykle kilka miesięcy do pół roku. Istotne jest to, że zawsze są one pierwszym postępowaniem w leczeniu onkologicznym.
• Leczenie adiuwantowe jest terapią uzupełniającą w stosunku do zastosowanych technik leczenia miejscowego. Ma ono na celu zmniejszenie ryzyka nawrotu choroby – rozsiewu bądź wznowy miejscowej – dzięki eradykacji komórek nowotworowych krążących oraz obecnych w rezerwuarach tkankowych. To postępowanie trwa zwykle 2-5, a nawet 10 lat.
• Leczenie nowotworów zaawansowanych, choroby przerzutowej polega na stosowaniu HTH w celu spowolnienia wzrostu choroby. Ta metoda jest stosowana w procesie utrzymywania się korzyści klinicznej rozumianej jako cofnięcie zmian bądź stabilizacja lub jedynie w poprawie jakości życia (QoL – quality of life). W przypadku uzyskania kontroli nad chorobą jedynym wskazaniem do przerwania postępowania – poza wycofaniem zgody chorego na terapię – są nieakceptowane objawy toksyczne wynikające z leczenia. Celem jest przedłużenie życia i poprawa jego jakości.