Badanie stóp u noworodka może nastręczać trudności lekarzowi na co dzień niezajmującemu się ortopedią. Celem poniższej pracy jest syntetyczne przedstawienie najważniejszych informacji dotyczących najistotniejszych nieprawidłowości stóp u noworodków. Poruszono zagadnienia związane z czterema najczęściej spotykanymi wadami stóp: przodostopiem przywiedzionym, stopą końsko-szpotawą wrodzoną, stopą płasko-koślawą wrodzoną oraz stopą piętowo-koślawą. Usystematyzowano podstawowe informacje na temat tych wad i zaproponowano prosty algorytm diagnostyczny ułatwiający pediatrze lub neonatologowi podjęcie decyzji dotyczących pacjentów z tymi wadami.

Wprowadzenie

Ocena stóp noworodka może stanowić wyzwanie dla lekarza badającego. Jest to związane przede wszystkim z licznymi problemami ułożeniowymi o różnym nasileniu, brakiem możliwości oceny stopy w obciążeniu i współpracy dziecka oraz z ograniczoną wiarygodnością badań dodatkowych, np. rentgenowskich.

Rodzice nowo narodzonego człowieka zwykle mają wiele wątpliwości dotyczących wyglądu stóp, jak i całych kończyn dziecka. Ich ułożenie, zaadaptowane do ułożenia wewnątrzmacicznego, często wywołuje znaczny niepokój rodziców. Już na najwcześniejszym etapie zadają oni rozliczne pytania o stopy dziecka, a także dotyczące stosowania wkładek i obuwia w przyszłości.

Prawidłowa ocena stopy oraz wczesne wykrycie ciężkich wad mają istotne znaczenie dla dalszego rozwoju stopy oraz możliwości i konieczności leczenia. Do wad, których leczenie musi zostać podjęte jak najprędzej, zalicza się wrodzoną stopę końsko-szpotawą, leczenie stopy płasko-koślawej wrodzonej można natomiast odłożyć w czasie. Wiele wad, zwłaszcza ułożeniowych, ulega korekcji samoistnej, powinny być one jednak ocenione dokładnie, bez pozostawiania cienia wątpliwości. Nie wolno zapominać, że wady stóp mogą być objawem klinicznym schorzeń ogólnoustrojowych, genetycznych, a przede wszystkim neurologicznych.

Ocena stóp noworodka wymaga podstawowej znajomości anatomii i rozwoju stopy w okresie prenatalnym. Istotna jest również wiedza dotycząca techniki badania.

Poniższe opracowanie jest skierowane przede wszystkim do lekarzy pediatrów i neonatologów, którzy oceniają stopy dziecka i muszą podjąć decyzję o dalszym postępowaniu. Artykuł podzielono na część teoretyczną, gdzie w skrócie przypomniano podstawy anatomii i rozwoju stopy oraz informacje dotyczące najczęstszych wad wykrywanych w okresie noworodkowym. W drugiej części przedstawiono badanie kliniczne oraz zaproponowano algorytmy postępowania.