Artykuł stanowi komentarz do wytycznych National Institute for Health and Care Excellence (NICE): „Harmful sexual behaviour among children and young people” opublikowanych 20 września 2016 r.¹

Seksualność – definicja i zakres normy

Aby mówić o zachowaniach seksualnych, zarówno tych związanych fizjologicznie z rozwojem dzieci i nastolatków, jak i szkodliwych, należy rozpocząć od definicji seksualności. Przez seksualność, jak podaje Beisert (2017), rozumiemy proces, który w cyklu życia człowieka przebiega swoim nurtem, niezależnie od ograniczeń, ocen i prób podporządkowania go mniej lub bardziej koniunkturalnym celom.² Seksualność człowieka nieodwołalnie związana jest z biologią, biegnie niezależnym od naszej woli torem i kończy się we wczesnej dorosłości. Jednak za pomocą samych mechanizmów biologicznych nie da się opisać ani wyjaśnić tak bogatego fenomenu, należy wziąć pod uwagę również czynniki psychospołeczne, ponieważ to one w interakcji z biologicznymi nadają seksualności ostateczny kształt.² W seksualności zarówno pojęcie zdrowia, czyli norma, jak i patologia rozumiane są bardzo szeroko i zawsze należy je odnieść do wieku metrykalnego, ale również rozwojowego dziecka, nastolatka czy człowieka dorosłego. W przypadku dzieci i nastolatków należy też wziąć pod uwagę ich zależność od dorosłych oraz niedojrzałość struktur psychicznych, czego konsekwencją jest inny niż w przypadku osób dojrzałych repertuar zachowań seksualnych uznanych za normę.^2-4

Zachowania seksualne dzieci i nastolatków mieszczą się w granicach normy wtedy, gdy nie utrudniają zadań rozwojowych przewidzianych dla tego okresu (czyli nie może być tych zachowań za dużo, aby nie zdominowały innych ważnych aktywności w tym wieku, ale też nie może ich całkowicie brakować).² Ponadto zachowania seksualne muszą mieścić się w repertuarze zachowań charakterystycznych dla danego wieku, czyli przebiegać między osobami będącymi w zbliżonym wieku; ważne są podobny wiek, pozycja i możliwość decydowania o podejmowanym zachowaniu seksualnym, ponadto muszą być oparte na zasadzie dobrowolności, czyli sama zgoda jest tu warunkiem niezbędnym, choć niewystarczającym do zaliczenia aktywności do normy. Zachowania seksualne muszą też prowadzić do realizacji celów seksualnych i nie mogą naruszać zdrowia ani przyjętego porządku społecznego.²

Jak podaje Beisert,2 wiedzę o normach (na poziomie prostych zakazów i nakazów) dziecko zdobywa w drugim roku życia, natomiast tę o ograniczeniach związanych z seksualnością – w trakcie intensyfikowania kontaktów społecznych, czyli zazwyczaj w ...