Diagnostyka stanów lękowych

dr hab. n. med. Agnieszka Słopień

Klinika Psychiatrii Dzieci i Młodzieży, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

Adres do korespondencji:

dr hab. n. med. Agnieszka Słopień

Klinika Psychiatrii Dzieci i Młodzieży,

Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

ul. Szpitalna 27/33, 60-572 Poznań

e-mail: asrs@wp.pl

  • Epidemiologia, etiologia i diagnostyka różnicowa objawów lękowych u pacjentów pediatrycznych
  • Kategorie diagnostyczne zaburzeń lękowych w klasyfikacjach ICD-10 i DSM-5
  • Lęk przed separacją, społeczny, paniczny, mutyzm, zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne – przebieg kliniczny wybranych zaburzeń lękowych u dzieci i młodzieży
  • Znaczenie psychoterapii i farmakoterapii w leczeniu objawów lękowych u dzieci


Lęk jest powszechnie przeżywaną emocją o nieprzyjemnym zabarwieniu, która pojawia się w przebiegu wielu zaburzeń somatycznych oraz psychicznych, a także u osób zdrowych. W czasie przeżywania lęku, którego nasilenie, charakter oraz czas trwania zależą od wielu zmiennych, człowiek odczuwa nieuzasadnione obawy, czuje się zagrożony. Najczęściej trudno ustalić początek oraz źródło lęku, zwykle jest on uporczywy, trudno poddaje się regulacji i powoduje, że organizm człowieka jest w stanie wzmożonej czujności. Emocja ta pełni jednak ważną funkcję adaptacyjną. Dzięki niej człowiek uczy się oceniać niebezpieczeństwo, stara się wypracowywać i stosować różne strategie ułatwiające radzenie sobie w nowych, niekiedy trudnych sytuacjach. Gdy stopień nasilenia lęku pozostaje w granicach możliwości adaptacyjnych człowieka, to najczęściej mówimy o lęku fizjologicznym. Staje się on objawem dezadaptacyjnym, gdy jego nasilenie, towarzyszące mu objawy oraz czas ich trwania są nieproporcjonalne do sytuacji i wywołującego je bodźca, co zakłóca codzienne funkcjonowanie1.

Szczególnie u dzieci i młodzieży obserwowane objawy lękowe wymagają odróżnienia od lęku adekwatnego do fazy rozwojowej. Dlatego istotne jest ustalenie, czy występujące symptomy są jedynie przerysowaniem typowych tendencji rozwojowych, czy jakościowo różnym zjawiskiem. Większość lęków rozwojowych mija w miarę nabywania przez dziecko świadomości tego, czego może się spodziewać w różnych sytuacjach, a także umiejętności radzenia sobie z nimi.

Epidemiologia

Rozpowszechnienie zaburzeń lękowych wśród dzieci i młodzieży wynosi 10-20%. Są to też najczęstsze zaburzenia psychiczne diagnozowane w tej grupie wiekowej2. Różnice w występowaniu poszczególnych stanów lękowych zależne są od zastosowanych metod badawczych, użytych kryteriów diagnostycznych, a także badanej populacji pacjentów. Najczęściej rozpoznawanymi zaburzeniami lękowymi wśród pacjentów pediatrycznych są lęk uogólniony oraz lęk społeczny, które pojawiają się u 1-12% osób do 18 roku życia. W dalszej kolejności w omawianej populacji diagnozuje się: agorafobię (2-9%), fobie specyficzne (8%), lęk separacyjny (1-5%), zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (1-4%) oraz mutyzm wybiórczy i zespół stresu pourazowego (niespełna 1%)3.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Etiologia

Wśród najważniejszych przyczyn zaburzeń lękowych pojawiających się u dzieci i młodzieży wymienia się: czynniki genetyczne, środowiskowe oraz temperament pacjenta. W badaniach [...]

Kategorie diagnostyczne

W klasyfikacji ICD-10 zaburzenia lękowe występujące u dzieci i młodzieży umieszczone są w różnych kategoriach. Część kryteriów zaburzeń wymienionych w kategoriach [...]

Obraz kliniczny wybranych zaburzeń lękowych

Zaburzenia lękowe charakteryzują się występowaniem objawów intensywnego strachu i lęku, które powodują problemy w funkcjonowaniu pacjenta. Strach to emocja odczuwana w [...]

Diagnostyka różnicowa

Nie ma swoistych badań potwierdzających lub wykluczających występowanie zaburzeń lękowych. W procesie diagnostycznym ważne jest, aby swoim działaniem nie potęgować u [...]

Leczenie

Podejmując decyzję o leczeniu zaburzeń lękowych u dzieci i młodzieży, należy uwzględnić: potencjalne przyczyny zaburzenia, wiek dziecka, nasilenie objawów, ich wpływ [...]

Podsumowanie

Duże rozpowszechnienie zaburzeń lękowych u dzieci i młodzieży, a niekiedy ich chroniczny przebieg mogą istotnie wpływać na aktualne i późniejsze funkcjonowanie [...]

Do góry