Kiedy rozpoznać otyłość prostą, a kiedy szukać rzadkich przyczyn
lek. Ewa Gramatyka-Drążek1
lek. Agnieszka Domin1,2
lek. Natalia Dąbek1
lek. Michał Zgurski1
prof. dr hab. n. med. Artur Mazur1,2
- Kiedy skierować otyłe dziecko do poradni specjalistycznej: diabetologicznej, endokrynologicznej, genetycznej, ginekologicznej czy chorób metabolicznych? Algorytm diagnostyki otyłości wtórnej u pacjentów pediatrycznych w warunkach ambulatoryjnych
- Zróżnicowanie otyłości pierwotnej i wtórnej – cechy charakterystyczne poszczególnych zaburzeń związanych z otyłością
- Rola genów w powstawaniu otyłości. Omówienie 3 typów otyłości uwarunkowanej genetycznie
Definicja otyłości
World Health Organization (WHO) za otyłość uznaje nieprawidłowe i/lub nadmierne nagromadzenie tłuszczu mogące niekorzystnie wpływać na zdrowie. Definicja i zasady klasyfikacji prawidłowej masy ciała, nadwagi i otyłości w populacji opierają się na pomiarach masy ciała i wysokości. Najczęściej stosowaną metodą rozpoznania i oceny stopnia otyłości jest wskaźnik masy ciała (BMI – body mass index). Obliczamy go, dzieląc masę ciała (kg) przez wzrost podniesiony do kwadratu (m2). Według WHO przy wartości BMI ≥30 kg/m2 rozpoznajemy otyłość u dorosłych1. W odniesieniu do dzieci stosuje się właściwe dla płci i wieku krajowe oraz międzynarodowe siatki centylowe, opracowane m.in. przez WHO. Od 1985 roku otyłość uznaje się oficjalnie za chorobę przewlekłą.
Epidemiologia
Z doniesień WHO wynika, że w ciągu ostatnich 40 lat liczba dzieci i młodzieży z otyłością lub nadwagą na świecie zwiększyła się aż 10-krotnie: do 41 mln wśród dzieci do 5 roku życia i 340 mln w grupie starszych dzieci i młodzieży, w tym u 124 mln z nich stwierdzono otyłość (dane z 2016 roku opublikowane w 2019)2,3. Według danych Instytutu Żywności i Żywienia w ostatnich latach w bardzo szybkim tempie narasta problem otyłości i nadwagi w populacji polskich dzieci oraz młodzieży. Zgodnie z NCD Risk Factor Collaboration w 2016 roku w Polsce wśród osób w wieku powyżej 20 lat 53% kobiet i 68% mężczyzn miało nadwagę, a 23% kobiet i 25% mężczyzn było otyłych. Jeśli zaś chodzi o osoby poniżej 20 roku życia, to dane prezentują się następująco: 20% dziewcząt i 31% chłopców miało nadwagę, a otyłych było 5,3% dziewcząt i 12,7% chłopców. Dla porównania w 1975 roku w Polsce 1,5% dzieci i młodzieży w wieku 5-19 było otyłych, a 12,3% miało nadwagę4. Na zachodniej półkuli alarmuje się, że co trzecie dziecko zmaga się z nadmierną masą ciała. Według prognoz na kolejne kilka lat nastąpi dalsze, niemal logarytmiczne, narastanie fali otyłości.
Przyczyny nadwagi i otyłości
Na rozwój otyłości ma wpływ wiele czynników, m.in. czynniki genetyczne, środowiskowe, socjoekonomiczne i psychologiczne. Do głównych przyczyn powstawania otyłości zalicza się zaburzenie równowagi energetycznej między ilością dostarczanej energii a...
