U 5-letniej dziewczynki z rozpoznaną ostrą białaczką limfoblastyczną (ALL – acute lymphoblastic leukemia) leczoną zgodnie z protokołem AIEOP-BFM 2017 podczas intensywnej chemioterapii w fazie reindukcji jako powikłania pojawiły się gorączka neutropeniczna oraz niedowład połowiczy lewostronny.

Podejrzewając wystąpienie krwawienia do ośrodkowego układu nerwowego (OUN) w okresie małopłytkowości, neuroinfekcję lub wznowę choroby podstawowej w OUN, wykonano w trybie ostrodyżurowym tomografię komputerową ośrodkowego układu nerwowego (TK OUN), w której opisano zmianę ogniskową w płacie czołowym prawym (istota biała) o orientacyjnych wymiarach 54 × 44 × 32 mm, powodującą lokalny efekt masy, przemieszczającą nieco struktury środkowe na lewą stronę. Po wykluczeniu krwawienia do OUN i wyrównaniu liczby płytek krwi do 50 000 w celu ustalenia przyczyny zmiany w OUN wykonano nakłucie lędźwiowe z pobraniem płynu do badań bakteriologicznego, mykologicznego i rozmazu. W wynikach nie stwierdzono zmian. Wykluczono tło bakteryjne i wirusowe powstania zmiany oraz wznowę choroby w OUN. W opracowaniu pozostawały antygeny grzybicze. Z powodu podejrzenia grzybiczej etiologii opisywanej zmiany do szerokospektralnej antybiotykoterapii, stosowanej z powodu gorączki neutropenicznej, po pobraniu antygenów grzybiczych dołączono amfoterycynę B, którą w kolejnej dobie zamieniono na lek o lepszej penetracji do OUN – worykonazol. Aby wykluczyć obecność zmian grzybiczych w płucach, które mogą dawać wtórne objawy w OUN, wykonano TK klatki piersiowej – nie uwidoczniono zmian grzybiczych. Uzyskano ujemny wynik antygenów grzybiczych pobranych z płynu mózgowo-rdzeniowego i surowicy. Pacjentka kontynuowała przyjmowanie leku przeciwgrzybiczego oraz antybiotyków według wytycznych leczenia gorączki neutropenicznej. Przez wzgląd na niejasną etiologię zmiany w OUN po konsultacji neurochirurgicznej zadecydowano o pobraniu materiału bezpośrednio z obserwowanej zmiany. Na podstawie otrzymanych wyników badań wykluczono gruźlicę, kryptokokozę oraz tło bakteryjne. W badaniu metodą reakcji łańcuchowej polimerazy (PCR – polymerase chain reaction) ze zmiany stwierdzono materiał DNA należący do gatunku Aspergillus. Utrzymano leczenie worykonazolem. Ze względu na niedowład lewostronny kontynuowano u dziewczynki intensywną rehabilitację. Po 4 tygodniach leczenia w osłonie leku przeciwgrzybiczego wznowiono chemioterapię i zakończono intensywne leczenie chemiczne. W kontrolnym rezonansie OUN uzyskano obraz sugerujący powstanie otorbionego ropnia z upośledzoną penetracją leków, dlatego przeprowadzono powtórny zabieg neurochirurgiczny, podczas którego usunięto całkowicie ropień mózgu (ryc. 1A, B). W badaniu histopatologicznym: fragment tkanki mózgowej ze znacznych rozmiarów ropniem otoczonym tkanką ziarninową z obecnością komórek olbrzymich i wałem łącznotkankowym. Za pomocą barwienia na grzyby uwidoczniono w polach martwicy obecność zarodników i nici grzybów. Utrzymano leczenie przeciwgrzybicze do 3 tygodni po operacji.