Kleszcze są drobnymi pajęczakami pasożytującymi na skórze różnych kręgowców, w tym człowieka. W Polsce powszechnie występuje kleszcz pospolity (Ixodes ricinus), mogący być wektorem wielu patogenów. Należą do nich przede wszystkim krętki Borrelia burgdorferi odpowiedzialne za boreliozę oraz flawiwirus wywołujący kleszczowe zapalenie mózgu (KZM). Inne patogeny, takie jak: Anaplasma phagocytophilum, Francisella tularensis, riketsje, Bartonella henselae, krętki inne niż Borrelia burgdorferi, Babesia microti, wydają się mieć mniejsze znaczenie, choroby przez nie wywoływane rozpoznawane są w Polsce sporadycznie¹.

Ukąszenia przez kleszcze

Kleszcze bytują na roślinach do 1 m wysokości, głównie w lasach mieszanych i liściastych, na łąkach i pastwiskach, a także w parkach miejskich, ogródkach działkowych i przydomowych. Człowiek może być żywicielem przypadkowym wszystkich trzech form rozwojowych kleszczy: larwy, nimfy i postaci dorosłej. Po dostaniu się bezpośrednio na skórę czy ubranie poszukują dogodnego miejsca żerowania. Po wprowadzeniu aparatu gębowego pozostają w skórze przez kilka dni do 1-2 tygodni (samice)¹. Ryzyko zakażenia patogenem odkleszczowym i zachorowania jest bardzo trudne do oszacowania. Częstość zakażenia kleszczy jest różna w różnych regionach kraju, badania prowadzone są punktowo i dotyczą głównie krętków Borrelia burgdorferi². Badacze holenderscy ustalili, że ryzyko zachorowania na boreliozę po ukąszeniu przez kleszcza wynosi średnio 2,6%³. Znaczenie mogą mieć również czas żerowania kleszcza w skórze czy sposób jego usunięcia. W przypadku krętków Borrelia burgdorferi szacuje się, że aby doszło do ich przeniesienia z organizmu kleszcza do organizmu żywiciela czas żerowania powinien wynosić >12-24 godz.⁴ Jednak w razie sprowokowania kleszcza do wymiotów może dojść do zakażenia Borrelia burgdorferi przy krótszym czasie żerowania. Wynika to z obecności krętków w przewodzie pokarmowym kleszcza. Natomiast flawiwirus wywołujący KZM obecny jest w jego gruczołach ślinowych, dlatego już samo ukłucie przez kleszcza (wprowadzenie aparatu gębowego do skóry) wiąże się z ryzykiem zakażenia⁵.

Ukąszenie przez kleszcza bądź jego żerowanie mogą wywołać miejscową reakcję uczuleniową czy zapalną w postaci zaczerwienienia i/lub obrzęku. W miejscu ukłucia dochodzi do przerwania ciągłości skóry (zwłaszcza po traumatycznym usuwaniu kleszcza), d...