Wakcynologia
Odpowiedź immunologiczna, skuteczność i działania niepożądane – porównanie szczepionek całokomórkowych i bezkomórkowych przeciwko krztuścowi
dr hab. n. med. Ernest Kuchar
- Przegląd aktualnej wiedzy na temat szczepionek przeciwko krztuścowi ze zwróceniem uwagi na skuteczność szczepień w różnych populacjach
- Zalety i wady dostępnych całokomórkowych i acelularnych szczepionek przeciwko krztuścowi
- Jak ograniczyć zapadalność na krztusiec? Badania nad nowymi typami szczepionek przeciwko krztuścowi
Główne tezy
- Szczepionki przeciwko krztuścowi odegrały kluczową rolę w opanowaniu krztuśca i związanej z nim śmiertelności niemowląt.
- Szczepionki zarówno całokomórkowe, jak i bezkomórkowe (acelularne) są skuteczne w ograniczaniu objawowej choroby.
- Acelularna szczepionka przeciwko krztuścowi jest ogólnie lepiej tolerowana i cechuje się znacznie mniejszą reaktogennością niż szczepionka całokomórkowa.
- Odporność poszczepienna w odróżnieniu od naturalnej umożliwia nosicielstwo B. pertussis, co stanowi główną przyczynę obecnego nawrotu krztuśca.
- Wygasająca odporność poszczepienna oraz zakażenia skąpoobjawowe i bezobjawowe są główną przyczyną wzrostu liczby zachorowań na krztusiec, w tym wśród młodzieży i dorosłych.
Krztusiec, zwany również z języka francuskiego kokluszem, jest bakteryjną chorobą zakaźną wywoływaną przez zakażenie dróg oddechowych Gram(–) pałeczką Bordetella pertussis. Choroba jest bardzo zaraźliwa, przenosi się drogą kropelkową i cechuje się nawracającymi napadami silnego kaszlu, niekiedy z towarzyszącymi bezdechem i zaburzeniami oddechowymi. Może przebiegać ciężko i prowadzić do zgonu, zwłaszcza małych niemowląt1,2. W celu ochrony przed chorobą powszechnie stosowane są dwa rodzaje szczepionek: szczepionki całokomórkowe (wPV – whole-cell pertussis vaccine) oraz nowsze szczepionki bezkomórkowe (inaczej nazywane acelularnymi) (aPV – acellular pertussis vaccine).
Krztusiec był pierwotnie ciężką chorobą zakaźną wieku dziecięcego. Występował często wśród niemowląt i dzieci do czasu wprowadzenia całokomórkowej szczepionki przeciwko krztuścowi, która począwszy od lat 40. XX wieku odegrała kluczową rolę w zmianie światowej epidemiologii krztuśca. W Stanach Zjednoczonych roczna liczba zachorowań na krztusiec zmniejszyła się z ponad 200 000 przypadków, w tym 4000 zgonów, do 1010 przypadków w 1976 roku3.
W Polsce zapadalność na krztusiec przed wprowadzeniem w 1960 roku powszechnych szczepień przekraczała 100 przypadków/100 000 osób, ze szczytem zachorowań w 1960 roku (325,5/100 000 mieszkańców, 95 968 zgłoszonych przypadków). Liczba zgonów z powod...
Choć skuteczne szczepionki przeciwko krztuścowi są szeroko dostępne od połowy ubiegłego wieku, a globalny zasięg szczepień (definiowany jako podanie 3 dawek szczepienia podstawowego) przekroczył 85%, do dziś krztusiec pozostaje najczęstszą chorobą...
