Niebezpieczne związki
Zaburzenia psychiczne w przewlekłej chorobie nerek
Dr hab. med. Jan Jaracz
W niniejszym opracowaniu przedstawione zostaną dane na temat wybranych problemów psychiatrycznych występujących w zaawansowanych stadiach PChN oraz po przeszczepie nerki.
Przewlekła choroba nerek (PChN) jest najczęstszym schorzeniem nefrologicznym. Nasilenie niewydolności nerek ocenia się na podstawie wskaźnika przesączania kłębuszkowego GFR (ml/min/1,73 m2). Kategorie GFR przewlekłej choroby nerek (PChN) według KDIGO 2012 przedstawiono w tabeli 1.[1]
W Polsce, w zależności od przyjętych kryteriów, objawy niewydolności nerek występują w przedziale od 6,9 do 16 proc. populacji,[2] co oznacza, że choruje na nią 2,7-6,2 mln osób.[3] W ostatnich dekadach wskaźniki te systematycznie rosną. Według dostępnych danych w okresie od 2001 do 2010 roku liczba chorych na schyłkową niewydolność nerek, poddawanych na świecie leczeniu nerkozastępczemu, zwiększyła się z 1,5 do 2,5 mln osób. Podobne tendencje obserwuje się w Polsce, gdzie liczba osób wymagających leczenia nerkozastępczego wzrasta o 6-8 proc. rocznie.[2] Do najczęstszych przyczyn przewlekłej niewydolności nerek zalicza się nefropatię cukrzycową, nefropatię nadciśnieniową, kłębuszkowe zapalenie nerek, cewkowo-śródmiąższowe choroby nerek, wielotorbielowate zwyrodnienie nerek.[1]
Badania epidemiologiczne przeprowadzone w różnych krajach wskazują, że 20-35 proc. pacjentów podstawowej opieki zdrowotnej oraz ośrodków specjalistycznych, którzy leczą się z powodu chorób somatycznych, cierpi na co najmniej jedno zaburzenie psychiczne spełniające kryteria diagnostyczne klasyfikacji DSM-IV. Spośród nich najczęstszym jest depresja. Jej występowanie w przebiegu przewlekłych chorób somatycznych jest częstsze niż w populacji ogólnej.[4] W ostatnich latach obserwuje się systematyczny wzrost zainteresowania problemami psychiatrycznymi i psychologicznymi u chorych na przewlekłą chorobę nerek. Przejawem tego jest rosnąca liczba publikacji poświęconych tej tematyce oraz próby zdefiniowania, a także coraz szersze stosowanie terminu psychoneurologia.[5]
Depresja i zaburzenia lękowe w przewlekłej chorobie nerek
Obraz kliniczny depresji i PChN, szczególnie w zaawansowanych stadiach, wykazuje pewne podobieństwa. Należą do nich obniżenie łaknienia i masy ciała, zaburzenia snu, obniżenie energii, zmęczenie. Jest to jedną z przyczyn trudności w rozpoznawaniu depresji u chorych na przewlekłą chorobę nerek. Problemy diagnostyczne pogłębia fakt, że u znacznej części chorych współwystępują inne choroby somatyczne, spośród których do najczęstszych należą:
