Psychiatria sądowa
Prawo i psychiatria – problemy na styku dwóch nauk
Prof. dr hab. med. Józef K. Gierowski
Złożoność relacji zachodzących pomiędzy prawem a psychiatrią skłania do kilku refleksji ogólniejszej natury. Nie da się uniknąć konfliktów pomiędzy obydwoma naukami czy też obszarami ich społecznych oddziaływań i aktywności. W świetle przedstawionych w niniejszym opracowaniu rozważań jako nagląca jawi się potrzeba formułowania strategii oraz zasad komunikowania się i wykorzystania polityków oraz mediów w celu skutecznego rozwiązywania problemów będących przedmiotem psychiatrii sądowej.
Psychiatria i prawo – główne obszary współpracy
Analizując kwestie związane z relacjami, jakie zachodzić mogą pomiędzy prawem a psychiatrią, wyróżnić można pewne perspektywy i obszary, w których rozpatruje się zależności pomiędzy obydwiema naukami. Dwie podstawowe perspektywy odnoszą się do kwestii najbardziej ogólnych, a zarazem fundamentalnych.
Pierwszą z nich określić można jako prawne ramy i podstawy tych wszystkich aktywności, które wiążą się z realizowaniem podstawowych zadań i czynności w obszarze ochrony zdrowia psychicznego. Najogólniej biorąc, chodzi o prawne przepisy regulujące status i zadania opieki psychiatrycznej. Psychiatria ma swoją specyfikę i odrębność. Wynikają one z różnych okoliczności. I tak osoby ujawniające zaburzenia psychiczne mogą wymagać szczególnej ochrony przysługujących im praw. Z uwagi na swój stan psychiczny nie zawsze bowiem potrafią obiektywnie ocenić sytuację, działać świadomie w swoim interesie czy też przejawiać wystarczającą aktywność, by skutecznie egzekwować swoje prawa. Prawa osób zaburzonych i chorych psychicznie muszą więc być szczególnie chronione i zabezpieczane. Historia zna przykłady drastycznych nadużyć i dyskryminacji, którym pacjenci psychiatryczni w przeszłości podlegali. Można tu wskazać jako przykłady systemowe nadużycia psychiatrii do celów politycznych w byłym Związku Radzieckim czy też planowo i legalnie realizowaną akcję eksterminacji chorych psychicznie w faszystowskich Niemczech (akcja „T4”). Nie aż tak odległe historycznie są czasy, gdy pomiędzy instytucjami penitencjarnym (więzieniami) a miejscami pobytu osób chorych psychicznie (szpitalami) nie było faktycznie żadnej różnicy, były po prostu tożsame.
Omawiana perspektywa to także te regulacje prawne, które związane są z prawem cywilnym. Chodzi tu m.in. o takie zabezpieczenia praw osób ujawniających zaburzenia psychiczne, które wymagają specjalnej opieki i pomocy realizowanej na przykład poprze...
Kolejna perspektywa dotycząca relacji prawa i psychiatrii jest ściśle związana z możliwością traktowania psychiatrii klinicznej jako odrębnej nauki sądowej, aplikującej w formule eksperckiej swój diagnostyczny i terapeutyczny dorobek do praktyki w...
