Ujęcie historyczne

Zamachy samobójcze żołnierzy nie są nowym zjawiskiem, a jednym z pierwszych badaczy tych zachowań w ubiegłym wieku był Nelken.[1] W ocenie autora w latach 20. XX wieku najwyższy ich odsetek występował w armii niemieckiej, a najniższy w brytyjskiej. Do najczęściej wymienianych przyczyn pozbawiania się życia przez wojskowych w tamtym okresie należały: obawa przed poniesieniem kary oraz nieszczęśliwie układające się sprawy osobiste, w tym szeroko rozumiany zawód miłosny (zdrada, zazdrość), a także zaburzenia psychiczne: psychopatia (48 proc.) i psychozy (9 proc.) przypadków. Najczęstszymi sposobami odebrania sobie życia było powieszenie lub postrzelenie z broni palnej.[1] Najwięcej samobójstw dokonywali żołnierze w pierwszym roku służby wojskowej i było to ok. 50 proc. przypadków. Przeprowadzona analiza porównawcza współczynnika samobójstw w wojsku i w środowisku cywilnym dowiodła, że w takich krajach jak USA, Anglia, Czechosłowacja i Holandia był on wyższy w populacji cywilnej mężczyzn.

W innym badaniu Dubitscher[2] po analizie 3208 przypadków samobójstw żołnierzy Wehrmachtu stwierdził, że współczynnik popełnienia tego czynu w wojsku był wyższy niż w środowisku cywilnym. Autor wykazał, że 40 proc. żołnierzy w okresie poprzedzającym zamach na swoje życie przejawiało objawy depresyjne, a wśród najczęstszych przyczyn wymienia lęk przed karą (21 proc.) oraz konflikty i nieporozumienia rodzinne oraz służbowe (17 proc.) przypadków.

Brickenstein[3] analizował samobójstwa żołnierzy Bundeswehry za lata 1957-1976 i dowiódł, że współczynnik samobójstw w przeliczeniu na 100 tys. żołnierzy kształtował się na poziomie 17,0. Porównując ten wynik analogicznie w armii pruskiej i w Wehrmachcie, doszedł do przekonania, że był on dwa-trzy razy wyższy. Autor dokonał też porównania współczynnika samobójstw żołnierzy Bundeswehry z cywilną populacją mężczyzn w przedziale wieku 20-25 lat i wykazał, że najczęstszą przyczyną samobójstw w wojsku były nieporozumienia rodzinne i zawody miłosne (43 proc.) oraz lęk przed karą (13 proc.). W jego ocenie do najczęściej występujących zaburzeń psychicznych u żołnierzy, którzy popełnili samobójstwo, należały zaburzenia osobowości (42 proc.) i depresja (16 proc.). Wykazano, że co trzeci żołnierz w chwili popełniania samobójstwa był nietrzeźwy. Do najczęstszych sposobów popełnienia samobójstwa należało: postrzelenie z broni palnej (33 proc.), zatrucie (27 proc.) i powieszenie (26 proc.).