Na ważny temat
„Niebieski wieloryb” – jak radzić sobie z nowymi sposobami cyberprzemocy
Lek. Anna Baran1
Prof. dr hab. med. Agnieszka Gmitrowicz2
W marcu 2017 roku „Niebieski wieloryb”, nowa forma cyberprzemocy i cybersamobójstw, spowodował falę paniki w polskich mediach. Cyberprzemoc może wpływać na przebieg np. zaburzeń depresyjnych, lękowych i zaburzeń zachowania, szczególnie u dzieci i młodzieży. Ryzyko angażowania się w grę jest niewielkie. Jednak ze względu na potencjalne tragiczne konsekwencje w postaci samookaleczeń, prób samobójczych lub samobójstwa ważna jest praktyczna wiedza na ten temat.
W artykule prezentujemy mechanizmy zjawiska oraz dostarczamy informacji o tym, jak sobie z nim radzić w codziennej praktyce klinicznej. Dla psychiatrów ważne jest, aby szybko rozpoznać zagrożenie oraz przekazać pacjentom i ich rodzinom odpowiednie informacje na temat zapobiegania negatywnym konsekwencjom w przypadku zaangażowania w grę. Podkreślamy znaczenie współpracy pracowników ochrony zdrowia, w tym psychiatrów, oraz mediów, policji i rządu w określaniu standardów przeciwdziałających rozprzestrzenianiu się gry oraz jej konsekwencjom w postaci paniki wywołanej fałszywymi wiadomościami, które mogą powodować tragedie w rzeczywistym świecie. Jest to wyzwanie, które wymaga zmiany wielu głęboko zakorzenionych stereotypów dotyczących psychiatrów, pacjentów, zaburzeń umysłowych i ich leczenia, w czym mogą pomóc media.
W poprzednim numerze „Psychiatrii po Dyplomie” została omówiona gra „Niebieski wieloryb”, której uczestnik jest namawiany do popełnienia samobójstwa. Pojawiła się ona najpierw w Rosji – w 2016 roku, a następnie w krajach z nią graniczących – na początku 2017 roku. W Polsce media podjęły ten temat 9-10 marca 2017 roku. Zjawisko szybko rozprzestrzeniło się za pomocą internetu i już w maju 2017 roku było opisywane jako gra lub fake news w wielu krajach świata, także w krajach skandynawskich.[1-5] Zaczęto publikować opisy młodych osób, które dokonały pod jego wpływem samouszkodzeń lub podjęły próby samobójcze, ale zostały uratowane – m.in. w Polsce, Brazylii, Hiszpanii, Portugalii – oraz nieliczne przypadki cybersamobójstw związanych z „Niebieskim wielorybem” – w lutym 2017 roku w Rosji, Irlandii i Kenii w maju 2017 roku.[1] Cybersamobójstwo jest terminem używanym w odniesieniu do samobójstw z wykorzystaniem stron w internecie, przyciągających osoby podatne i podających informacje, które mogą być pomocne w odebraniu sobie życia.[6]
Należy przyjąć, że przypadków szkodliwego wpływu gry jest jednak dużo więcej, gdyż informacje na ten temat nie zawsze przedostają się do mediów albo gdy docierają, nie są publikowane – zgodnie z rekomendacjami, aby nie propagować prosuicydogennych...
