W ostatnich latach obserwuje się stopniowe, wyraźne starzenie się społeczeństwa. W 2017 r. odsetek osób po 60 r.ż. w populacji ogólnej wynosił 13%, co stanowiło około miliarda ludzi. Szacuje się, że w 2030 r. liczba osób po 60 r.ż. wzrośnie do 1,4 miliarda. Starzenie się społeczeństwa wiąże się ze zmianą profilu chorób, m.in. ze zwiększaniem się liczby osób z zaburzeniami funkcji poznawczych, które towarzyszą wielu chorobom związanym z wiekiem¹.

Rodzaje zaburzeń funkcji poznawczych

Funkcje poznawcze to różnorodne zdolności umysłu pozwalające na odbieranie, przetwarzanie i zapamiętywanie informacji płynących z otoczenia, które umożliwiają prawidłowe codzienne funkcjonowanie. Zalicza się do nich m.in.: pamięć, uwagę, koncentrację, kontrolę poznawczą/funkcje wykonawcze, funkcje językowe, myślenie, wyciąganie wniosków, samodzielne rozwiązywanie problemów, abstrahowanie, formułowanie sądów, tworzenie pojęć, definicji czy planowanie.

Zaburzenia funkcji poznawczych mogą wystąpić w każdym wieku, przy czym u osób starszych ryzyko ich pojawienia się jest znacznie większe. Mogą one mieć charakter przejściowy, ale także utrzymywać się stale i stopniowo narastać. Przejściowe zaburzenia poznawcze, zwykle ustępujące po wyleczeniu przyczyny, mogą być spowodowane np. niedoborami witamin, zaburzeniami hormonalnymi, stosowaniem leków psychotropowych, infekcjami ośrodkowego układu nerwowego, nowotworami, zaburzeniami snu, depresją itd. Utrwalone, zwykle postępujące, zaburzenia poznawcze są najczęściej wywołane uszkodzeniem mózgu w przebiegu procesu neurozwyrodnieniowego, naczyniopochodnego lub mieszanego.

Stopień nasilenia zaburzeń poznawczych jest bardzo szeroki: od niewielkich zaburzeń poznawczych typowych dla okresu starzenia się (charakterystyczne cechy to trudności w uczeniu się nowego materiału, zaburzenia fluencji słownej czy opóźnienie czasu reakcji), poprzez subiektywne zaburzenia poznawcze (pacjenci skarżą się na problemy poznawcze, jednak te skargi nie znajdują odzwierciedlenia w badaniu za pomocą testów psychometrycznych), łagodne zaburzenia poznawcze (potwierdzone testami psychometrycznymi, ale niezaburzające codziennego funkcjonowania), aż do zaburzeń poznawczych w otępieniu, upośledzających codzienne funkcjonowanie¹.