Per aspera ad astra
Zjawisko hipokampalnej neurogenezy u dorosłych i jego znaczenie w rozwoju depresji
Kamil Saramowicz
- Neurogeniczna teoria depresji i jej miejsce wśród innych teorii dotyczących etiologii tego zaburzenia
- Wpływ zjawiska neurogenezy na rozwój zaburzeń depresyjnych – przegląd badań
- Leki przeciwdepresyjne a neurogeneza
Depresja jest powszechnym problemem, z częstością występowania na poziomie 3,8% ogólnej populacji, co oznacza ok. 280 mln chorych na całym świecie1. Jednak mechanizmy odpowiedzialne za jej powstanie są nadal tematem burzliwych dyskusji w środowisku naukowym. Najbardziej rozpowszechnioną teorią dotyczącą etiologii depresji jest hipoteza monoaminowa, zakładająca, że u podstaw tego zaburzenia leży zmniejszenie stężenia serotoniny, noradrenaliny, dopaminy2 w ośrodkowym układzie nerwowym (OUN). Ta hipoteza jest wspierana przez mechanizmy działania większości klasycznych antydepresantów, których oddziaływanie podnoszące stężenie wspomnianych neuroprzekaźników wykazuje pewną skuteczność w leczeniu objawów depresji2. Brakuje jednak przekonujących dowodów na niekwestionowaną wyższość tego modelu nad innymi.
Pod względem neuroanatomicznym u osób chorych na depresję wykazano ubytki w istocie szarej przedniej kory obręczy, grzbietowo-bocznej i grzbietowo-przyśrodkowej korze przedczołowej3, a także – w badaniu młodzieży z dużą depresją (MDD – major depressive disorder) wykazano anormalne aktywacje brzuszno-przyśrodkowych obszarów czołowych, przedniego zakrętu obręczy i ciała migdałowatego4 oraz nadaktywność okolicy podkolanowej zakrętu5. Nie ma jednak pewności, czy te zmiany są przyczynami MDD, czy stanowią jej następstwa. Ponadto wykazano, że plastyczność neuronalna, będąca podstawowym mechanizmem adaptacji neuronalnej, jest zaburzona w depresji6. Doprowadziło to do wysunięcia wniosku, że zaburzenia neuroplastyczności wywołane stresem oraz innymi negatywnymi bodźcami odgrywają istotną rolę w powstawaniu i rozwoju depresji, co z kolei zostało wsparte przez odkrycie regulacyjnego wpływu antydepresantów na plastyczność neuronalną6.
W artykule zostanie omówiona jedna z teorii, które odnoszą się do etiologii depresji, oparta na względnie nowych doniesieniach z dziedziny neurofizjologii dotyczących istnienia zjawiska neurogenezy w hipokampie dorosłego człowieka. Ponadto w pracy zostanie przedstawiona propozycja, w jaki sposób wspomniana koncepcja może istnieć w relacji z innymi teoriami etiologii depresji.
Neurogeniczna teoria depresji – początki i rozwój
Neurogeniczna teoria depresji zakłada, że powstające na drodze różnicowania neuronalnych komórek macierzystych neurony (NSCs – neural stem cells) są stale włączane w strukturę hipokampu u dorosłej osoby, a zaburzenia w tym fizjologicznie ciągłym p...
