W Ministerstwie Sprawiedliwości trwają zaawansowane prace nad nową ustawą regulującą status biegłych sądowych. Projektowane regulacje prawne mają na celu uporządkowanie systemu poprzez jego centralizację, certyfikację oraz zwiększenie nadzoru nad osobami powoływanymi do sporządzania opinii sądowych. Nowe przepisy zakładają m.in. powołanie komisji regulującej dostęp do opiniowania, wprowadzenie większego nadzoru nad biegłymi i instytucjami opiniującymi.

Obecny stan prawny

Środowisko medyczne od lat czeka na poprawę sytuacji w omawianym zakresie. Obecny stan prawny, oparty głównie na rozporządzeniu z 2005 r. i Kodeksie postępowania karnego, nie nadąża za praktyką. Brakuje jednolitych standardów wpisu na listy biegłych sądowych, nie istnieje ogólnopolski system oceny jakości badań biegłych sądowych, a niedobór ekspertów, szczególnie w takich dziedzinach, jak psychiatria, psychologia i seksuologia, skutkuje opóźnieniami postępowań.

Potrzeba zmian jest jednak realna i dobrze rozpoznana w środowisku praktyków. Obecny system nie zapewnia ani adekwatnych warunków pracy, ani jednolitych standardów organizacyjnych. Stawki godzinowe, ustalone wiele lat temu, są niedostosowane do realiów rynkowych, co zniechęca ekspertów do podejmowania się opiniowania i pogłębia problem niedoboru specjalistów. Brakuje również systematyzacji specjalności między listami sądów okręgowych, te same kwalifikacje bywają różnie klasyfikowane, a dostęp do ekspertów w danej dziedzinie zależy od miejsca prowadzenia postępowania. Nierozwiązanym problemem pozostaje także brak centralnej, ogólnopolskiej listy biegłych, co utrudnia racjonalne wykorzystanie ograniczonych zasobów kadrowych. Szczególnie niepokojącą praktyką jest powierzanie opiniowania w zakresie stanu zdrowia psychicznego osobom, które nie są lekarzami ani psychologami, co niestety zdarza się w obecnie funkcjonującym systemie.

Jak uzasadnia się potrzebę reformy?

Potrzeba zmian jest zatem realna i dostrzegana przez samych praktyków, jednak sposób, w jaki obecnie uzasadnia się reformę, rozmija się z istotą problemu. Zamiast koncentrować się na brakach instytucjonalnych i systemowych, kładzie się nacisk na d...

Praca biegłego sądowego łączy się z ogromnym obciążeniem, zarówno intelektualnym, jak i emocjonalnym. Eksperci podejmują się analizy skomplikowanych, często wielowątkowych i drażliwych spraw, w których ich opinia może przesądzać o czyjejś winie, l...