Choroby wewnętrzne
Hiperkalcemia – kiedy konieczna jest natychmiastowa interwencja
Dr n. med. Katarzyna Kakareko
Dr n. med. Alicja Rydzewska-Rosołowska
Prof. dr hab. med. Beata Naumnik
Ze względu na udział jonu wapniowego w szeregu podstawowych procesów biologicznych jego zaburzenia wywierają istotny wpływ na funkcjonowanie organizmu człowieka. Ciężka hiperkalcemia jest stanem zagrożenia życia i wymaga natychmiastowej interwencji. Z klinicznego punktu widzenia istotna jest zatem znajomość najczęstszych przyczyn, objawów oraz postępowania w przypadku stwierdzenia podwyższonego stężenia wapnia w surowicy.
Opis przypadku
Mężczyzna, lat 70, z mniej więcej miesięcznym wywiadem uogólnionych bólów kostnych, został przyjęty do szpitala z powodu ogólnego osłabienia oraz znacznego pogorszenia samopoczucia. Ponadto pacjent zgłaszał utratę łaknienia, nudności, wymioty oraz zaparcia. W badaniu przedmiotowym poza niewielkimi cechami odwodnienia nie stwierdzono istotnych odchyleń od normy. Badania laboratoryjne wykazały: stężenie hemoglobiny 9,0 g/dl, kreatyniny 2,5 mg/dl, mocznika 162 mg/dl, wapnia 3,4 mmol/l, białka całkowitego 9,5 g/dl oraz albuminy 3,2 g/dl. Skorygowane stężenie wapnia wynosiło 3,56 mmol/l, a parathormonu 33 pg/ml.
Po otrzymaniu wyników rozpoczęto nawodnienie dożylne w ilości 200 ml/h, a następnie je korygowano w oparciu o stan nawodnienia pacjenta. Kontynuowano diagnostykę przyczyny hiperkalcemii. Wykonany proteinogram wykazał obecność białka monoklonalnego we frakcji γ. W immunofiksacji białek surowicy oraz moczu stwierdzono łańcuchy lekkie typu λ. Zdjęcie radiologiczne czaszki uwidoczniło liczne ogniska osteolityczne. Obraz kliniczny sugerował rozpoznanie szpiczaka plazmocytowego oraz ostrej niewydolności nerek w przebiegu hiperkalcemii i związanego z nią odwodnienia. Do leczenia dołączono kwas zoledronowy w dawce 4 mg/dl. Obserwowano prawidłową diurezę oraz normalizację parametrów przemiany azotowej. W czwartej dobie hospitalizacji uzyskano także normokalcemię.
Jak rozpoznać hiperkalcemię
Hiperkalcemia jest to zwiększenie stężenia wapnia w surowicy > 2,75 mmol/l (>11,0 mg/dl). Można ją podzielić na:
- łagodną (< 3,0 mmol/l [12 mg/dl]),
- umiarkowaną (3-3,5 mmol/l [12-14 mg/dl]),
- ciężką (> 3,5 mmol/l [14 mg/dl]).
W warunkach fizjologicznych gospodarka wapniowa podlega ścisłej regulacji, przede wszystkim przez parathormon (PTH) wydzielany przez przytarczyce oraz aktywną postać witaminy D (kalcytriol). Zwiększenie stężenia PTH aktywuje uwalnianie wapnia z kości i zwiększa jego reabsorpcję w kanalikach nerkowych. Zwiększa też produkcję kalcytriolu, który nasila wchłanianie wapnia w przewodzie pokarmowym.
Pierwotna nadczynność przytarczyc i choroby nowotworowe odpowiadają za ponad 90 proc. przypadków hiperkalcemii.[1] Pozostałe przyczyny stanowią mniejszość i zostały przedstawione w tabeli 1. Większość pacjentów z pierwotną nadczynnością przytarczy...
