Okulistyka

Objawy okulistyczne chorób ogólnoustrojowych – przydatne wskazówki dla lekarza pierwszego kontaktu i specjalisty

lek. Jakub Zimnoch1
lek. Kinga Gołaszewska2
lek. Izabela Płońska2
dr hab. n. med. Joanna Konopińska2

1Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej, Szpital Rejonowy w Mońkach

2Klinika Okulistyki, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku

Adres do korespondencji:

lek. Jakub Zimnoch

Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej,

Szpital Rejonowy w Mońkach

al. Niepodległości 9, 19-100 Mońki

e-mail: kubazimoch@gmail.com

  • Zilustrowane opisami przypadków omówienie objawów okulistycznych w wybranych chorobach ogólnoustrojowych, takich jak nadciśnienie tętnicze, migrena, białaczki, choroby tarczycy, stwardnienie rozsiane, choroba Wilsona, choroba Leśniowskiego-Crohna, cukrzyca i inne

Zarówno lekarz pierwszego kontaktu, jak i lekarz specjalista często spotykają się z pacjentami z objawami ocznymi, które mogą sygnalizować poważne zaburzenia ogólnoustrojowe. W takich przypadkach informacje uzyskane z badania okulistycznego mogą pomóc w diagnozie i leczeniu choroby podstawowej. Z drugiej strony pacjenci z chorobami układowymi mogą mieć jednocześnie schorzenia oczne, które wymagają uwagi okulisty. Dlatego lekarz pierwszego kontaktu powinien znać powszechne powikłania oczne często spotykanych chorób ogólnoustrojowych. Lista chorób dających objawy okulistyczne jest dłuższa niż mogłoby się wydawać.

Opis przypadku 1

Sześćdziesięcioletni mężczyzna zgłosił się do lekarza POZ z powodu nagłego pogorszenia widzenia. Pacjent od jakiegoś czasu uskarża się na bóle i zawroty głowy, uczucie kołatania serca, potliwość i utrudnione zasypianie. Konsultacja lekarza okulisty wykazała III stopień retinopatii nadciśnieniowej świadczący o długotrwałym, nieuregulowanym nadciśnieniu tętniczym.

Nadciśnienie tętnicze

Nadciśnienie tętnicze (NT) może wpływać na siatkówkę i ukrwienie nerwu wzrokowego. U pacjentów z NT można stwierdzić różnorodne objawy okulistyczne, które zależą od ciężkości i czasu trwania nadciśnienia1. Najczęstsze zmiany siatkówki to krwotoki w kształcie płomienia w jej powierzchownej warstwie i zmiany w kształcie kłębków waty, spowodowane zamknięciem tętniczek włośniczkowych z zawałem niedokrwiennym wewnętrznej siatkówki. Długotrwałe nadciśnienie może powodować zmiany miażdżycowe tętnic, widoczne jako srebrne lub brązowe obwódki tętnic, bądź objaw skrzyżowania tętniczki z żyłą z jej wybrzuszeniem (objaw Gunna).

Kolejnym objawem świadczącym o nadciśnieniu jest wysięk lipidowy wynikający z nieprawidłowej przepuszczalności naczyń. Alarmującym objawem jest obrzęk tarczy nerwu wzrokowego z rozmyciem jego granicy. Świadczy to o złośliwym charakterze nadciśnienia, które źle rokuje dla pacjenta, jeśli nie zostanie podjęte natychmiastowe leczenie. Ciśnienie tętnicze musi być bezzwłocznie unormowane, aby zmniejszyć ryzyko rozwoju jego groźnych następstw, takich jak niewydolność serca, nerek, udar i wiele innych.

Obraz dna oka może być również wykładnikiem wyrównania rozpoznanego nadciśnienia u pacjenta, gdyż zmiany w stadium I i II mogą się cofnąć po wyrównaniu parametrów. Są też pośrednim wskaźnikiem stosowania się pacjenta do zaleceń lekarza (compliance).

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Migrena

Migrena jest przejściowym zjawiskiem wazospastycznym wpływającym nie tylko na krążenie mózgowe, ale i oczne. Symptomy okulistyczne migreny wiążą się z aurą [...]

Białaczki

Patomechanizm zmian w oku występujących w chorobach hematologicznych można określić mianem zespołu nadlepkości (ZN). Zespół ten obejmuje objawy związane z nadmierną [...]

Choroby tarczycy

Objawy zaburzające widzenie są częste u pacjentów, którzy cierpią na zaburzenia czynności tarczycy. Najcharakterystyczniejsza z nich, orbitopatia tarczycowa, nie zawsze jest [...]

Stwardnienie rozsiane

Okulistyczne symptomy choroby mogą być jej pierwszym objawem i wystąpić na wiele lat przed symptomami neurologicznymi. To właśnie od lekarza okulisty [...]

Choroba Wilsona

Jest to choroba genetyczna, dziedziczona autosomalnie recesywnie, dotycząca metabolizmu miedzi i prowadząca do jej patologicznego odkładania w tkankach (głównie wątroby, mózgu, [...]

Choroba Leśniowskiego-Crohna

Choroba Leśniowskeigo-Crohna to zapalna choroba jelita o niewyjaśnionej etiologii, zaliczana do grupy nieswoistych zapaleń jelit. Jest to przewlekły, nieswoisty proces zapalny [...]

Zespół nabytego niedoboru odporności

Czynnikiem etiologicznym zespołu nabytego niedoboru odporności (AIDS – acquired immunodeficiency syndrome) jest zakażenie HIV, retrowirusem mającym powinowactwo do komórek posiadających receptor [...]

Toczeń rumieniowaty układowy

Jest to choroba autoimmunologiczna rozwijająca się wskutek złożonych zaburzeń układu odpornościowego, prowadzących do przewlekłego procesu zapalnego w wielu tkankach i narządach [...]

Cukrzyca

Cukrzyca to grupa chorób metabolicznych charakteryzujących się hiperglikemią wynikającą z defektu wydzielania lub działania insuliny. Retinopatia cukrzycowa jest częstym klinicznym powikłaniem [...]

Sarkoidoza

Sarkoidoza to idiopatyczna choroba wieloukładowa zajmująca głównie układ oddechowy. Nazywana jest kameleonem diagnostycznym, gdyż jej przebieg może być bardzo zróżnicowany, a [...]

Choroby wrodzone

Objawy oczne są cechą licznych zespołów wrodzonych, m.in. dystrofii miotonicznej, stwardnienia guzowatego, zaburzeń metabolizmu lipidów i spichrzania glikogenu oraz neurofibromatozy3. Badanie [...]

Podsumowanie

W artykule omówiono niektóre z często spotykanych objawów ocznych w wybranych chorobach ogólnoustrojowych. Warto znać ich najcharakterystyczniejsze objawy okulistyczne, wiele z [...]

Do góry