Temat numeru
Zapalenie płuc, które nie reaguje na leczenie ambulatoryjne – racjonalne postępowanie
prof. dr hab. n. med. Joanna Domagała-Kulawik
- W artykule zostały przedstawione praktyczne zagadnienia związane z problemami leczenia zapalenia płuc. Zawarte tu wskazówki mogą być przydatne w codziennej praktyce
W praktyce medycznej sprawdza się podział zapalenia płuc na:
- pozaszpitalne zapalenie płuc (PZP)
- szpitalne zapalenie płuc (SZP).
Różnią je rokowania – te drugie wiążą się z większym ryzykiem zgonu, a także leczenie. Wiedza na temat epidemiologii zapaleń płuc okazuje się bardzo przydatna w codziennej praktyce lekarskiej, m.in. umożliwia rozważanie etiologii, np. wirusowej, co najlepiej dokumentują ostatnie doświadczenia z pandemią SARS-CoV-2. Dane epidemiologiczne pozwalają też oszacować ryzyko danej choroby. Zapadalność na PZP w krajach rozwiniętych wynosi 5-12 przypadków na 1000. Zauważalny jest tu związek z wiekiem – zapadalność w grupie osób >74 r.ż. bowiem rośnie do 34 na 1000 mieszkańców, podobnie jak ryzyko zgonu – śmiertelność w zapaleniach pozaszpitalnych sięga 10%, a w szpitalnych zbliża się do 70%.
Kiedy mówimy o niepowodzeniu leczenia?
Czas terapii typowego niepowikłanego chorego w lekkim albo umiarkowanym stanie trwa 7 lub 3 dni po stabilizacji klinicznej, którą z kolei osiąga się najczęściej w 4 dniu leczenia. Nieco dłuższy okres terapii przypada na zapalenie wywołane czynnikami atypowymi – sięga 10-14 dni.
Parametry świadczące o stabilizacji klinicznej pacjenta z zapaleniem płuc są następujące:
- prawidłowa temperatura ciała
- normalizacja częstości serca: <100/min
- liczba oddechów: <24/min
- ciśnienie skurczowe: >90 mmHg
- SpO2 >90%
- istotne obniżenie stężenia białka C-reaktywnego (CRP – C-reactive protein).
Kryteria oceny skuteczności leczenia mają charakter głównie kliniczny. Nie zawsze ustępują objawy osłuchowe – na pewno trzeba je dokładnie ocenić i porównać ze stwierdzonymi pierwotnie. Charakterystycznymi zmianami w niepowikłanym zapaleniu płuc są trzeszczenia wysłuchiwane nad miejscem zajętym procesem chorobowym. Po tygodniu leczenia mogą się utrzymywać, ale powinny mieć mniejsze nasilenie i zajmować mniejszy obszar. Zajęcie nowych powierzchni oraz dołożenie się kolejnych objawów w badaniu przedmiotowym układu oddechowego mogą wskazywać na powikłania zapalenia i świadczyć o niepowodzeniu terapii.
Pacjenci leczeni w domu na zapalenie płuc to w większości osoby w sile wieku, często aktywne zawodowo. Z obserwacji medyków wynika, że są oni raczej niecierpliwi i na ogół nie ograniczają aktywności życiowej z powodu choroby infekcyjnej. Tymczasem...
