Program edukacyjny
Zwichnięcie całkowite zęba
Lek. dent. Magdalena Kępisty1
Dr n. med. Anna Jurczak2
Jak udzielić pierwszej pomocy doraźnej i specjalistycznej
Zwichnięcie całkowite zęba (wybicie zęba, avulsion)
Należy do poważnych urazów zębów i wymaga natychmiastowej interwencji stomatologicznej. AAPD (American Academy of Pediatric Dentistry) definiuje je jako całkowite przemieszczenie zęba poza jego zębodół.[1] Zwichnięcia całkowite stanowią od 0,5 do 16 proc. wszystkich urazowych uszkodzeń zębów stałych.[2,3] Najczęściej dochodzi do wybicia pojedynczego siekacza centralnego szczęki u pacjentów w wieku rozwojowym (7-14 lat), ponieważ zwiększona elastyczność kości sprzyja występowaniu zwichnięć zębów.[4,5,6] Do czynników etiologicznych tego typu urazów zalicza się uprawianie sportów, upadki, wypadki komunikacyjne, a także bójki. Do zwichnięć całkowitych dochodzi dwu-, trzykrotnie częściej u chłopców.[6] Wart odnotowania jest fakt, że badania z ostatnich lat sygnalizują zmniejszanie się różnicy w częstości występowania urazów zębów pomiędzy chłopcami i dziewczętami, co związane jest ze zwiększonym udziałem dziewczynek w zajęciach sportowych oraz ich rosnącą agresją.[7]
W wyniku zwichnięcia całkowitego dochodzi do przerwania więzadeł ozębnej (periodontal ligament – PDL) i pęczka naczyniowo-nerwowego, co powoduje utratę łączności zęba z zębodołem i jego wypadnięcie. Niekiedy ząb może być utrzymywany na miejscu przez tkanki dziąsła i pozornie pozostaje w łączności z zębodołem. Zwichnięcie całkowite jest urazem ciężkim, często powiązane jest z uszkodzeniem okolicznych tkanek miękkich – warg, policzków, niekiedy języka oraz złamaniem kości wyrostka zębodołowego. Z wybiciem zęba mogą współwystępować również różnego rodzaju uszkodzenia zębów sąsiednich. Leczenie zwichnięcia całkowitego polega na jak najszybszym przeprowadzeniu zabiegu replantacji (ponownego umieszczenia zęba w zębodole).
Tylko w nielicznych sytuacjach replantacja jest przeciwwskazana:[1]
- w przypadku zwichnięcia całkowitego zęba mlecznego (ze względu na duże ryzyko uszkodzenia rozwijającego się zawiązka zęba stałego),[7]
- przy zaawansowanych zmianach próchnicowych i zaawansowanej chorobie przyzębia zwichniętego całkowicie zęba,
- u pacjentów z ciężkim niedoborem odporności wrodzonym lub nabytym, np. w wyniku aktywnej chemioterapii, przyjmowania leków immunosupresyjnych po przeszczepach organów,
- w przypadku innych ciężkich chorób ogólnoustrojowych, które znacznie upośledzają procesy gojenia (np. pacjenci onkologiczni), lub przy występowaniu znacznego ryzyka bakteryjnego zapalenia wsierdzia (np. w ciężkich wrodzonych wadach serca); przed wykonaniem replantacji wskazana jest konsultacja z lekarzem prowadzącym pacjenta (najczęściej pediatrą) w celu upewnienia się co do zasadności i bezpieczeństwa zabiegu.
