Mgr farm. Magdalena Szalewska

Lek. dent. Dorota Wójcik

Mgr Aneta Kamińska

Dr n. med. Leszek Szalewski

Wyniki badań pokazują, że ziołolecznictwo może być skuteczne, ale potrzebne są dalsze poszukiwania mechanizmów działania substancji roślinnych

Stomatopatie protetyczne to stany patologiczne tkanek jamy ustnej związane z użytkowaniem protez ruchomych oraz stałych. Początkowo nazywane były denture sore mouth i uważano, że są związane jedynie z objawami subiektywnymi pacjenta,[1,2] w tej chwili w rozpoznaniu stomatopatii uwzględnia się również objawy obiektywne.

Subiektywne objawy podawane przez pacjenta to najczęściej:

• ból,
• pieczenie błony śluzowej i języka,
• zaburzenia wydzielania śliny,
• zaburzenia smakowe,
• złe samopoczucie i osłabienie,
• bóle i zawroty głowy,
• nudności,
• biegunki,
• omdlenia.

Obiektywne objawy kliniczne to:

• ostry stan zapalny o charakterze nacieku surowiczego lub odleżyny,
• przewlekły stan zapalny o charakterze zmian rozrostowych, brodawkowatych, włóknisto-ziarninowych oraz nadmiernego rogowacenia.

Częstość występowania stomatopatii protetycznych według różnych autorów waha się od 17 do 77 proc.[3-12]

Przyczyny i rozpoznanie

Jako główną przyczynę powstania stomatopatii protetycznych możemy wyróżnić uraz: mechaniczny, chemiczny czy elektrogalwaniczny. Zaniedbania higieniczne jamy ustnej oraz protez dodatkowo mogą potęgować dolegliwości ze strony pacjenta. Również na podrażnionej błonie śluzowej łatwiej może dojść do infekcji grzybiczych. Ze względu na wieloprzyczynową etiologię możemy wyróżnić:

• stomatopatie protetyczne pierwotne, których przyczyną są czynniki miejscowe, takie jak urazy,
• stomatopatie protetyczne wtórne, które powstają z powodu chorób ogólnoustrojowych osłabiających odporność organizmu, w przypadku których uraz jest dodatkowym czynnikiem.

Szczególną uwagę lekarze dentyści powinni zwrócić na pacjentów ze schorzeniami układu krwionośnego (niedokrwistość niedobarwliwa, choroba Addisona-Biermera, zespół Plummera-Vinsona), cukrzycą, chorobą Gravesa-Basedowa, awitaminozą grupy B i C, chorobą Mikulicza oraz zespołem Sjögrena.

Uraz mechaniczny może być spowodowany nieprawidłowym wykonaniem lub wykończeniem uzupełnień protetycznych, takich jak:

• niedokładne opracowanie obrzeży,
• przekroczenie granicy strefy neutralnej,
• nieprawidłowe przyleganie protezy na podniebieniu,
• błędne określenie wysokości zwarciowej i płaszczyzny protetycznej,
• ustawienie zębów sztucznych poza wyrostkiem zębodołowym,
• niedostateczna gładkość powierzchni uzupełnienia,
• nieprawidłowe umiejscowienie przęseł mostów – kontakt z błoną śluzową,
• zbyt wypukłe korony protetyczne powodujące stany zapalane przyzębia.

Uraz chemiczny może być spowodowany właściwościami samego materiału, z którego wykonana jest proteza, lub nieprawidłową obróbką tych materiałów. Częstym problemem jest monomer resztkowy lub wolny, które pozostają po procesie polimeryzacji. Ilość monomeru resztkowego zwiększa się w przypadku przeprowadzenia nieprawidłowej polimeryzacji materiału akrylowego, ale nawet w przypadku w pełni prawidłowego procesu niewielka ilość wolnego monomeru pozostaje w protezie. Działanie toksyczne monomeru opiera się na uszkodzeniu cytoplazmy komórkowej i rozpuszczaniu tłuszczów.

Rozpoznanie stomatopatii protetycznej spowodowanej urazem chemicznym monomerem resztkowym często było błędnie rozpoznawane jako reakcja alergiczna na materiał akrylowy.