Temat numeru

Bruksizm – charakterystyka metod leczenia

lek. dent. Tomasz Dunaj1
lek. dent. Patrycja Politańska1
dr n. med. Tomasz Lipski1,2

1Akademickie Centrum Stomatologii i Medycyny Specjalistycznej, Bytom

2Zakład Protetyki Stomatologicznej, Katedra Protetyki i Materiałoznawstwa Stomatologicznego, Śląski Uniwersytet Medyczny, Wydział Lekarski z Oddziałem Lekarsko-Dentystycznym w Zabrzu, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach

Adres do korespondencji:

lek. dent. Tomasz Dunaj

e-mail: tomasz.dunaj12@gmail.com

  • Przedstawienie choroby i jej objawów
  • Znaczenie samokontroli i redukcji stresu w eliminowaniu omawianej parafunkcji
  • Omówienie dostępnych metod leczenia

Bruksizm to powtarzająca się mimowolnie aktywność mięśni żucia. Jest jedną z postaci parafunkcji przejawiającą się bezgłośnym zaciskaniem zębów, które pacjent potencjalnie może kontrolować (bruksizm w czasie czuwania) i/lub zgrzytaniem zębami, często z odruchowym wysuwaniem żuchwy (bruksizm w czasie snu)1,2.

Współcześnie w etiologii bruksizmu wskazuje się na podłoże psychologiczne wynikające z napięć emocjonalnych czy sytuacji stresowych, a najistotniejszą rolę przypisuje się ośrodkowemu i autonomicznemu układowi nerwowemu w wyzwalaniu ruchowej aktywności mięśni twarzy i żuchwy1.

Bruksizm stwierdza się na podstawie informacji uzyskanych w wywiadzie świadczących o zaciskaniu zębów i zgrzytaniu nimi w czasie snu, gdy klinicznie obserwuje się:

  • patologiczne starcie zębów
  • tarczki
  • wytarcia
  • pęknięcia szkliwa
  • ubytki klinowe
  • girlandy na języku odpowiadające odciskom koron zębów
  • hipertonię i hipertrofię mięśni żwaczy, uczucie ich zdrętwienia
  • ból okolicy skroniowej po przebudzeniu
  • ból okolicy stawu skroniowo-żuchwowego2,3.

Najczęściej stosowanym badaniem dodatkowym w diagnostyce bruksizmu jest elektromiografia (EMG) mięśni żwaczy i skroniowych (części przednich), wchodząca w skład badania polisomnograficznego4,5. Alternatywnie można wykorzystać urządzenie Bruxoff3.

Pomimo licznych badań i dyskusji na temat bruksizmu, obecnie nie jesteśmy w stanie wskazać jednej konkretnej metody, która trwale eliminuje to zjawisko. Leczenie jest złożone i nastawione na:

  • redukcję czynników stresogennych
  • uśmierzenie bólu
  • ochronę tkanek zębów
  • zmniejszenie napięcia mięśni żucia
  • przede wszystkim – uświadomienie pacjenta o istocie problemu.

W artykule scharakteryzowano współczesne możliwości leczenia bruksizmu.

Samokontrola – świadome unikanie aktywności mięśni żucia

Należy poinformować pacjenta o występowaniu u niego omawianej parafunkcji, gdyż wzmożoną aktywność mięś­niową można leczyć jedynie u osób świadomych obecności tego schorzenia. Pacjent musi wyeliminować zaciskanie zębów w czasie dnia i wiedzieć, że...

  • obgryzanie paznokci
  • nagryzanie ołówka
  • długotrwałe i częste żucie gumy
  • trzymanie słuchawki telefonu pomiędzy policzkiem a ramieniem.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Szynoterapia

Szyna nie leczy omawianej parafunkcji, jedynie hamuje skłonność do bruksizmu w czasie jej stosowania. Istnieje wiele kontrowersji wokół dokładnego mechanizmu, dzięki któremu [...]

Toksyna botulinowa typu A

Toksyna botulinowa działa na poziomie synapsy neuromięś­niowej i neurogruczołowej acetylocholinergicznej. Blokuje uwalnianie acetylocholiny z presynaptycznych zakończeń nerwowych, doprowadzając do zaniku przekaźnictwa impulsów nerwowych [...]

Terapia farmakologiczna

W terapii farmakologicznej stosuje się leki przeciwbólowe, przeciwzapalne, zwiotczające mięśnie, przeciwlękowe, antydepresyjne, przeciwdrgawkowe6.

Fizjoterapia

Pacjent już podczas pierwszej wizyty powinien zostać pouczony o konieczności wykonywania ćwiczeń polegających na odwodzeniu żuchwy przy zachowanym kontakcie języka z podniebieniem. Zwłaszcza [...]

Terapia relaksacyjna

Stosowane są dwa rodzaje terapii: bodźcowa (substytucyjna) i aktywna. W ramach terapii bodźcowej pacjenci są zachęcani do unikania sytuacji stresowych i zastępowania ich innymi [...]

Podsumowanie

Parafunkcje takie jak bruksizm są zjawiskami niepożądanymi. Dostępne metody leczenia nie eliminują ich całkowicie, jedynie zmniejszają ich intensywność i łagodzą skutki. Terapia [...]

Do góry