dr n. med. Joanna Kunert

Korona to słowo, które kojarzy się z władzą i prestiżem. W świecie stomatologii nie oznacza królewskiego insygnium, lecz rozwiązanie, które może często uratować ząb przed ekstrakcją. Korony protetyczne to dla niektórych pacjentów sposób na filmowy uśmiech, ale też w wielu przypadkach jest leczeniem koniecznym, aby utrzymać ząb w jamie ustnej. Wykonanie korony protetycznej często jest rozwiązaniem w przypadku odbudowy zębów po leczeniu endodontycznym.

Zęby leczone kanałowo zazwyczaj mają już za sobą bogatą przeszłość stomatologiczną. Mają rozległe wypełnienia na wielu powierzchniach, czasem są złamane po urazie. W trakcie leczenia endodontycznego, podczas wykonania dostępu do komory, odnajdywania ujść kanałowych i opracowywania kanałów korzeniowych również należy usunąć część korony zęba, aby poprawnie przeprowadzić leczenie. Jeśli jeszcze dodamy do tego związki chemiczne, które stosujemy podczas chemomechanicznego opracowywania kanałów, takie jak podchloryn sodu używany w celu eliminacji flory bakteryjnej albo kwas wersenowy (EDTA − ethylenediaminetetraacetic acid), powodujący usunięcie związków mineralnych ze ścian kanałów korzeniowych, to nie trudno sobie wyobrazić, jak znacznie osłabiona jest wytrzymałość mechaniczna zęba. Zdarza się czasem tak, że po zakończonym leczeniu kanałowym, doskonale prezentującym się na zdjęciu radiologicznym, zaczynamy zastanawiać się: i co dalej, jak najlepiej odbudować koronę zęba, aby była funkcjonalna i estetyczna. Dla pacjenta nawet najbardziej precyzyjnie wyleczony endodotycznie ząb nie ma żadnej wartości użytkowej, dopóki nie zostanie wykonana ostateczna rekonstrukcja jego korony. Z badań naukowych wynika, że zęby poprawnie wyleczone kanałowo bez odpowiedniego, szczelnego wypełnienia w koronie zęba nie mają długiej perspektywy utrzymania w jamie ustnej. Z powodu nieszczelności w odbudowie koronowej pojawia się próchnica wtórna, zmiany okołowierzchołkowe, a nawet złamania, które uniemożliwiają odbudowę protetyczną i są wskazaniem do ekstrakcji zęba.

Zatem kluczowa jest odpowiedź na pytanie o to, w jaki sposób odbudować ząb po leczeniu endodontycznym, aby służył pacjentowi przez lata.

Jakie obecnie są możliwości wyboru odbudowy zęba? Po pierwsze możemy wykonać odbudowę bezpośrednią materiałem kompozytowym, jeśli pozwoli na to ilość tkanek zęba w koronie. Inną opcją postępowania jest leczenie protetyczne, czyli wykonanie wkładu koronowo-korzeniowego i korony w przypadku kiedy zrąb koronowy jest znacznie zniszczony, a odbudowa kompozytowa nie zapewni odpowiedniej wytrzymałości mechanicznej zęba. Współczesna stomatologia daje szerokie możliwości w kwestii wyboru materiału, z którego wykonana jest odbudowa protetyczna. Korony porcelanowe na podbudowie metalowej coraz częściej wypierane są przez pełnoceramiczne, które są wytrzymałe i doskonale imitują naturalne tkanki zęba. Dla pacjentów, którzy cenią sobie estetykę, korony ceramiczne będą oczywistym wyborem, ponieważ wyglądają naturalnie i nie zdradzają, że w jamie ustnej kryje się dzieło stomatologicznej inżynierii.

Innym sposobem rekonstrukcji zębów po leczeniu endodontycznym są endokorony. Jednym z celów nowoczesnej stomatologii w dziedzinie odbudowy zębów jest tworzenie takich rozwiązań, które pozwolą uzyskać trwałe efekty leczenia przy minimalnie inwazyjnej technice preparacji tkanek zęba. Endokorona spełnia te kryteria. Jest uzupełnieniem protetycznym, które łączy wytrzymałość, funkcjonalność i estetykę. Obecnie jest to metoda zyskująca coraz większą popularność wśród stomatologów i pacjentów. W przeciwieństwie do tradycyjnych koron protetycznych, endokorona nie wymaga wykonania wkładu koronowo-korzeniowego ani całkowitego oszlifowania zęba. Jest to jednoczęściowa odbudowa protetyczna, która obejmuje koronową część zęba i jest zakotwiczona w jego komorze. Odpowiedni jej kształt oraz nowoczesne systemy adhezyjne zapewniają endokoronie dobre utrzymanie. Wykonywana jest zwykle z ceramiki lub kompozytu, co pozwala na uzyskanie wysokiej estetyki i trwałości. Wykonanie endokorony jest minimalnie inwazyjną metodą leczenia. W porównaniu z koronami tradycyjnymi wymaga mniejszej preparacji tkanek zęba, co jest korzystne dla jego długoterminowej wytrzymałości mechanicznej. Dzięki swojej konstrukcji endokorona dobrze przylega do zachowanych struktur zęba, eliminuje konieczność stosowania dodatkowych wzmocnień, np. wkładów koronowo-korzeniowych bądź włókien szklanych.

Nowoczesne materiały, z których wykonuje się endokorony, takie jak ceramika feldszpatowa, tlenek cyrkonu bądź ceramika hybrydowa, zapewniają dużą odporność na ścieranie i pęknięcia. Warto także podkreślić, że konstrukcja endokorony pozwala na dobre przyleganie do struktur zęba, co zmniejsza ryzyko mikroprzecieków, powstawania próchnicy wtórnej oraz zmian w tkankach okołowierzchołkowych. Endokorona pomimo wielu zalet ma także ograniczenia. Najlepiej sprawdza się w zębach trzonowych i przedtrzonowych, które mają dobrze zachowane ściany boczne. Niewątpliwie sukces leczenia zależy w dużej mierze od dokładności preparacji zęba, dobrego odwzorowania pola protetycznego oraz precyzji wykonania technicznego pracy. Niewłaściwe dopasowanie może skutkować utratą szczelności i osłabieniem struktury zęba. Przy podejmowaniu decyzji o wykonaniu endokorony należy dokładnie przeanalizować warunki zgryzowe pacjenta. Przeciążenia w okluzji, bruksizm mogą być przyczyną pękania endokoron lub pozostawionych ścian zęba.

Czy zatem endokorona to przyszłość w odbudowie zębów po leczeniu endodontycznym?

Biorąc pod uwagę jej liczne zalety, można uznać ją za jedno z najbardziej obiecujących rozwiązań w nowoczesnej stomatologii. Rosnąca popularność tej metody wynika z jej efektywności, oszczędności tkanek i estetyki, co czyni ją atrakcyjną zarówno dla pacjentów, jak i dentystów. W miarę postępu technologii materiały stosowane w endokoronach stają się coraz bardziej wytrzymałe, a techniki ich wykonania – coraz bardziej precyzyjne.

Niemniej, nie można zapominać, że sukces leczenia zależy od indywidualnych warunków w jamie ustnej pacjenta oraz umiejętności lekarza. Endokorona to świetne rozwiązanie, ale − jak każde inne − wymaga odpowiedniej kwalifikacji pacjentów oraz umiejętności i doświadczenia lekarza.

Wszystkim Państwu, którzy są zainteresowani, jaką metodę wybrać do rekonstrukcji korony zęba po leczeniu endodontycznym, polecam artykuł lek. dent. Marty Wilk „Rozwiązania protetyczne dla zębów przedtrzonowych po leczeniu kanałowym”. Autorka, na podstawie analizy badań naukowych, odpowiada na pytania o to, kiedy najlepiej wykonać koronę protetyczną, a kiedy endokoronę, czy zastosowanie włókien szklanych to dobre rozwiązanie, co należy wziąć pod uwagę, kwalifikując pacjenta do określonej odbudowy zębów po leczeniu endodontycznym.

Zachęcam do lektury.