Choroby skórne wieku dziecięcego

Wybrane dermatozy okresu noworodkowego

dr hab. n. med. Julia Nowowiejska

prof. dr hab. n. med. Iwona Flisiak

Klinika Dermatologii i Wenerologii, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku

Adres do korespondencji:

dr hab. n. med. Julia Nowowiejska

Klinika Dermatologii i Wenerologii

Uniwersytet Medyczny w Białymstoku

ul. Żurawia 14, 15-540 Białystok

e-mail: julia.nowowiejska@umb.edu.pl

Pierwotna wersja artykułu ukazała się w Pediatrii po Dyplomie 2024;28(1):64-7. Tekst zaktualizowany.

  • Przegląd najczęstszych dermatoz okresu noworodkowego
  • Trądzik noworodkowy, krostkowica głowy noworodków, akropustuloza, przejściowa melanoza krostkowa noworodków, prosaki, potówki, rozrost gruczołów łojowych, łojotokowe zapalenie skóry, rumień toksyczny noworodków, skóra marmurkowata i Harlequina
  • Różnicowanie i leczenie

Okres noworodkowy obejmuje pierwsze cztery tygodnie życia dziecka. W tym czasie skóra jest bardzo delikatna, cieńsza niż u osób dorosłych. Ponadto cechuje się większą przeznaskórkową utratą wody i opóźnionym wydzielaniem potu1.

W okresie noworodkowym pojawiają się pewne szczególne zmiany skórne charakterystyczne dla tego etapu rozwoju. Niniejszy artykuł ma na celu przegląd najczęstszych dermatoz okresu noworodkowego z uwzględnieniem ich różnicowania i leczenia.

Trądzik noworodkowy

Trądzik noworodkowy występuje w pierwszych czterech tygodniach życia, a nawet może utrzymywać się do szóstego tygodnia. Jego częstość w tej grupie wiekowej szacuje się na 20%. Chłopcy chorują częściej niż dziewczynki2.

Etiopatogeneza trądziku noworodkowego pozostaje niejasna. Najprawdopodobniej dochodzi do zwiększonej produkcji łoju przez gruczoły łojowe, fizjologicznie powiększone w tej grupie wiekowej, istotny wydaje się także wpływ matczynych i noworodkowych androgenów na te gruczoły. Nadmierne wydzielanie łoju w okresie noworodkowym może mieć związek także z innymi czynnikami, m.in. zwiększoną syntezą β-hydroksysteroidów przez nadnercza, które do ukończenia 1 r.ż. wykazują cechy płodowe – wskutek powiększonej warstwy siateczkowatej dochodzi do wzmożonej syntezy androgenów3.

W obrazie klinicznym trądziku noworodkowego obserwuje się grudki i krosty oraz zaskórniki zamknięte, rzadziej otwarte. Najczęściej zmiany lokalizują się na twarzy, zwłaszcza czole i policzkach. W różnicowaniu należy uwzględnić m.in. przejściową melanozę krostkową noworodków, rumień toksyczny noworodków, rozrost gruczołów łojowych, prosaki, potówki, zapalenie okołoustne3,4.

Trądzik noworodkowy ma zwykle łagodny przebieg i trwa od 1 do 3 miesięcy. Zmiany mają tendencję do samoograniczania i ustępują najczęściej samoistnie, bez pozostawienia blizn. Co istotne, trądzik noworodkowy nie zwiększa ryzyka rozwoju trądziku młodzieńczego w okresie dojrzewania. W związku z tym zmiany zazwyczaj nie wymagają leczenia. W pielęgnacji należy zwrócić uwagę na unikanie bogatych w lipidy kremów i olejków do skóry2,3.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Przejściowa melanoza krostkowa noworodków

Przejściowa melanoza krostkowa noworodków pojawia się częściej u dzieci rasy czarnej i płci męskiej. Zmiany skórne są obecne już przy narodzinach5, później nie [...]

Krostkowica głowy noworodków

Krostkowica głowy noworodków występuje zwykle w pierwszych 2-3 tygodniach życia. W patogenezie uwzględnia się udział drożdżaków z rodzaju Malassezia8.

Akropustuloza noworodków

Akropustuloza występuje u noworodków i niemowląt. Charakteryzuje się przewlekle nawracającymi zmianami, które zwykle utrzymują się ok. 1-3 tygodni i samoistnie ustępują6,7.

Potówki

Wyróżniamy kilka rodzajów potówek: zwykłe, czerwone (występujące najczęściej) oraz głębokie9. Potówki zwykłe pojawiają się u noworodków zazwyczaj do 2 tygodnia życia, potówki [...]

Prosaki

Prosaki powstają wskutek zatrzymywania keratyny w obrębie skóry właściwej. Klinicznie manifestują się obecnością drobnych 1-2-milimetrowych grudek o białawożółtym zabarwieniu i wzmożonej spoistości. Zwykle pojawiają [...]

Rozrost gruczołów łojowych

Do rozrostu gruczołów łojowych dochodzi zwykle u noworodków urodzonych o czasie na skutek stymulacji gruczołów przez androgeny matki. Zmiany pojawiają się na nosie [...]

Rumień toksyczny noworodków

Rumień toksyczny noworodków jest dość częstą dermatozą, występującą u ok. 48-72% dzieci w tym okresie. Zwykle pojawia się w pierwszym tygodniu życia u dzieci urodzonych [...]

Łojotokowe zapalenie skóry

Łojotokowe zapalenie skóry (ŁZS) jest częstym, nawracającym schorzeniem skóry, które może pojawić się w każdej grupie wiekowej, także w okresie noworodkowym. Choroba powszechniej [...]

Skóra marmurkowata

Obraz skóry marmurkowatej polega na występowaniu rumieniowych, siateczkowatych zmian skórnych, z centralnym przejaśnieniem (oczka siatki), symetrycznie na tułowiu i kończynach. Zjawisko wynika z obkurczenia [...]

Skóra Harlequina

Zjawisko to występuje u noworodków zwykle między 2 a 5 dniem życia, leżących na jednym boku. Dokładna patogeneza nie jest znana, jednak podejrzewa [...]

Podsumowanie

Okres noworodkowy charakteryzuje się specyficznymi dermatozami, z których większość cechuje się dobrym rokowaniem i nie wymaga leczenia. Część z nich przybiera podobny obraz kliniczny, [...]

Do góry