Robotyka w ginekologii

Wprowadzenie

W ostatnich 10 latach nastąpił dynamiczny rozwój zarówno samego systemu da Vinci, jak i technik operacyjnych i procedur wykonywanych z jego użyciem. Oryginalnie robot został zaprojektowany dla zastosowań kardiochirurgicznych, szybko jednak zyskał uznanie w operacjach urologicznych, chirurgicznych, torakochirurgicznych i laryngologicznych.

W 2005 roku system chirurgiczny da Vinci został zarejestrowany do stosowania podczas operacji ginekologicznych i obecnie jest wykorzystywany w ginekologii, uroginekologii i ginekologii onkologicznej. Jego zastosowanie pozwala pokonać trudności operacyjne towarzyszące ginekologicznym operacjom klasycznym i laparoskopowym. System da Vinci oferuje doświadczonym w technikach klasycznych operatorom stosunkowo krótką krzywą uczenia rozległych zabiegów z dostępu minimalnie inwazyjnego dzięki trójwymiarowej wizualizacji, intuicyjnemu sterowaniu oraz specjalnym narzędziom z siedmioma stopniami swobody.

System da Vinci

Robot da Vinci jest jedynym komercyjnie dostępnym robotycznym systemem chirurgicznym. Obecnie na świecie zainstalowanych jest 2799 systemów. Najwięcej, bo 2001 robotów, pracuje w Stanach Zjednoczonych. W Europie największą liczbę robotów chirurgicznych posiada Francja – 65, Włochy – 63 i Niemcy – 60. W Polsce znajduje się jeden system da Vinci.

Tabela 1. Najczęściej wykonywane operacje z użyciem robota da Vinci

W 2012 roku przeprowadzono na całym świecie blisko 450 000 operacji przy asyście robota, co jest liczbą większą o 29% w stosunku do roku 2011 roku. Obecnie najczęstszą operacją tego typu jest histerektomia dVH (da Vinci hysterectomy), której wykonano w 2012 roku 184 000. Drugi w kolejności jest zabieg prostatektomii dVP (da Vinci prostatectomy), którego wykonano w 2012 roku łącznie 109 000. Od 2012 roku ginekolodzy stanowią grupę zawodową najczęściej korzystającą z dobrodziejstw systemu da Vinci (tab. 1).¹

Co czyni to urządzenie tak wyjątkowym? Po pierwsze robot da Vinci pozwala na wykonywanie zaawansowanych operacji przy minimalnym dostępie z większą sprawnością, zręcznością i kontrolą niż przy dostępie klasycznym. Po drugie przewaga operacji wspomaganych przez robota nad konwencjonalnymi zabiegami laparoskopowymi wynika ze stosowania wizualizacji trójwymiarowej w wysoce zaawansowanej technologii 3D z 20- krotnym powiększeniem. Umożliwia to chirurgowi uzyskanie dokładniejszego trójwymiarowego obrazu przestrzennego operowanego obszaru, przez co pozwala lepiej ocenić warunki anatomiczne oraz umożliwia dokładniejsze preparowanie tkanek i zminimalizowanie powikłań. Dzięki zastosowaniu technologii EndoWrist^® system jest precyzyjniejszy oraz eliminuje drżenia rąk operatora. Technologie opatentowane i wykorzystane w systemie da Vinci umożliwiają chirurgowi operowanie, przekraczając możliwości ludzkich rąk oraz umożliwiając osiągnięcie niezrównanej precyzji cięcia, zręczności ruchów i kontroli.

Technologie wykorzystane w systemie da Vinci:

• Intuitive^® Motion umożliwia intuicyjną kontrolę narzędzi za pomocą manetek sterujących, odwrotnie niż w laparoskopii, gdzie operuje się w sposób przeciwstawny. Dzięki tej technologii skraca się krzywa uczenia i zastosowanie doświadczenia zdobytego w chirurgii otwartej staje się łatwe. System dodatkowo skaluje ruchy oraz niweluje drżenie rąk operatora.
• EndoWrist^® Instrumentation umożliwia odzyskanie przez operatora naturalnej sprawności i zakresu ruchów rąk i nadgarstków. W trakcie laparoskopii przez użycie sztywnych, długich i prostych narzędzi operator traci sprawność rąk i nadgarstków. Oferowane przez system da Vinci zakresy ruchów w siedmiu płaszczyznach są większe od zakresu ruchów ludzkich rąk. Szeroka gama końcówek narzędzi EndoWrist umożliwia przygotowanie urządzenia do różnego typu operacji ginekologicznych.
• Dual Console Capability umożliwia asystę podczas operacji drugiemu chirurgowi, ułatwia naukę i pozwala na nadzorowanie operacji przez bardziej doświadczonego chirurga.

Wykorzystanie systemu chirurgicznego da Vinci

Urologia

W Stanach Zjednoczonych dVP jest standardem w leczeniu raka prostaty. Około 80% operacji prostatektomi wykonywanych jest przy asyście robota. Wykazano, że zabieg charakteryzuje się wysoką czystością onkologiczną oraz dzięki zastosowaniu podczas operacji techniki ochrony nerwów autonomicznych pacjent szybciej powraca do pełnej zdolności utrzymywania moczu oraz do pełni funkcji seksualnych.^2-4

Chirurgia

Obecnie najszybciej wzrasta liczba operacji chirurgicznych przy asyście robota w obrębie jelita grubego, ze szczególnym wskazaniem dolnej resekcji odbytnicy i resekcji całkowitej lub częściowej jelita. Miotomia wykonywana sposobem Hellera za pomocą robota da Vinci okazuje się zupełnie uwolniona od problemu perforacji śluzówki, która jest poważnym powikłaniem towarzyszącym tej operacji wykonywanej metodą laparoskopową.⁵ Ponadto złożone operacje związane z usuwaniem zmian nowotworowych, takie jak resekcja trzustki, wątroby, przezrozworowe usunięcie przełyku, usunięcie jelita czy żołądka, dzięki zastosowaniu robota zaczynają być wykonywane przez wiele ośrodków na świecie w sposób minimalnie inwazyjny.^6,7

Do najnowszych aplikacji klinicznych w zakresie chirurgii ogólnej można również zaliczyć operacje tarczycy. Operacje te wykonywane są z dostępu bocznego w okolicy pachy. Największą korzyścią zastosowania robota w tego typu operacji są dobre efekty kosmetyczne, a przede wszystkim zmniejszenie ryzyka uszkodzenia nerwu krtaniowego.^8,9

Operacje kardiochirurgiczne

Zastosowanie robota da Vinci w czasie operacji kardiochirurgicznych i torakochirurgicznych umożliwia chirurgowi wykonywanie skomplikowanych ruchów wewnątrz klatki piersiowej pacjenta, bez umieszczania wewnątrz rąk, dzięki czemu operowani unikają nacięcia mostka, rzadziej doświadczają powikłań pooperacyjnych, znacznie szybciej wracają do normalnej aktywności.

Użycie robota da Vinci pozwala na wykonywanie większej liczby operacji plastyki zastawki mitralnej w stosunku do wymiany zastawki. Plastyka zastawki mitralnej redukuje ryzyko komplikacji w czasie operacji, podnosi wskaźnik przeżycia, poprawia pracę mięśnia sercowego, daje więcej możliwości operacyjnych w przypadku reoperacji.^10,11 Wprowadzone w ostatnim czasie nowe narzędzia EndoWrist^® dają, dzięki zastosowaniu specjalnego stabilizatora, możliwość wykonywania operacji pomostowania aortalno-wieńcowego również na bijącym sercu.

Operacje torakochirurgiczne