Czy osoby HIV(+) starzeją się szybciej?

Choć starzenie się pacjentów z infekcją HIV można traktować jako dowód postępu, który dokonał się na przestrzeni ostatnich dziesięcioleci w zakresie opieki i leczenia tej jednostki chorobowej, należy pamiętać, że procesy starzenia u osób HIV(+) zachodzą znacznie szybciej, niż u osób niezakażonych. Do analizy dynamiki starzenia się pacjentów zakażonych HIV wykorzystuje się m.in. badania epigenetyczne oceniające wzorce metylacji ludzkiego DNA. Na ich podstawie można oszacować wiek biologiczny pobranej próbki, a pośrednio także całego organizmu. Nie zawsze odpowiada on wiekowi chronologicznemu, co zdaje się w sposób szczególnie aktualny dotyczyć osób żyjących z HIV. Opierając się na analizach epigenetycznych udowodniono bowiem, że już na etapie wczesnej choroby retrowirusowej procesy starzenia się organizmu, oceniane poprzez m.in. skracanie telomerów czy właśnie metylację DNA, zachodzą znacznie szybciej, niż u osób niezakażonych. W efekcie osoby HIV(+) są narażone na wyższe ryzyko wystąpienia m.in. zdarzeń sercowo-naczyniowych czy osteoporozy już w młodszym wieku. Najnowsze badania pokazują jednak, że wdrożenie leczenia antyretrowirusowego, poza oczywistymi korzyściami w postaci supresji wiremii i zahamowania postępu choroby, może korzystnie wpływać również na procesy starzenia się. W badaniu prowadzonym przez 17 lat na szwajcarskiej kohorcie 80 pacjentów HIV(+), z których prawie dwie trzecie (65%) stanowili mężczyźni, a mediana wieku wyniosła 43 lata, analizy epigenetyczne wykonywane były czterokrotnie: dwa razy przed rozpoczęciem leczenia i dwa razy w jego trakcie, po osiągnięciu supresji wirusologicznej. Wykorzystując pięć zegarów epigenetycznych wykazano, że w okresie przed włączeniem leczenia antyretrowirusowego procesy starzenia zachodziły znacznie szybciej, niż po jego rozpoczęciu, kiedy to wiek epigenetyczny zaczynał zrównywać się z wiekiem chronologicznym. Obserwacje te, poparte również doniesieniami z innych niedawno publikowanych analiz, stanowią kolejny silny argument potwierdzający konieczność jak najwcześniejszego wdrożenia leczenia przeciwwirusowego u wszystkich chorych żyjących z HIV.

1. Wytyczne PTN AIDS 2023.

2. Schoepf IC, Esteban-Cantos A, Thorball CW, et al. Epigenetic ageing accelerates before antiretroviral therapy and decelerates after viral suppression in people with HIV in Switzerland: a longitudinal study over 17 years. Lancet Healthy Longev. 2023;4(5):e211-e218. doi:10.1016/S2666-7568(23)00037-5

3. Breen EC, Sehl ME, Shih R, et al. Accelerated aging with HIV begins at the time of initial HIV infection [published correction appears in iScience. 2023 Jul 14;26(8):107381]. iScience. 2022;25(7):104488. Published 2022 Jun 30. doi:10.1016/j.isci.2022.104488

4. Sehl ME, Breen EC, Shih R, et al. Increased Rate of Epigenetic Aging in Men Living With HIV Prior to Treatment. Front Genet. 2022;12:796547. Published 2022 Feb 28. doi:10.3389/fgene.2021.796547.