95-95-95: cele walki z epidemią HIV/AIDS – jak daleko jesteśmy?

Choć przed wybuchem pandemii COVID-19 zakładano, że do 2025 roku możliwe stanie się opanowanie epidemii HIV/AIDS, wkrótce okazało się, iż cel ten jest nierealny. Dlatego też w czerwcu 2021 roku Rada Koordynacyjna Wspólnego Programu Narodów Zjednoczonych zwalczania HIV/AIDS (UNAIDS) ustanowiła nową strategię walki z HIV/AIDS, której nadrzędnym celem została eliminacja zakażenia HIV jako zagrożenia dla zdrowia publicznego do roku 2030. Eliminację zdefiniowano hasłem „95-95-95”, które oznacza, iż 95% osób zakażonych HIV będzie znało swój status serologiczny, 95% osób wiedzących o zakażeniu będzie leczonych, a u 95% osób objętych leczeniem wiremia HIV będzie niewykrywalna. W roku powstania strategii szacowano, że powyższe odsetki wyniosły odpowiednio 85%, 88% i 92%. Wyniki raportu UNAIDS opublikowanego trzy lata później, w połowie 2024 roku, pozwalają dość optymistycznie patrzeć w przyszłość. W 2023 roku odnotowano najmniej nowych zakażeń HIV od samego początku epidemii, czyli od późnych lat 80-tych XX wieku. Skuteczne leczenie antyretrowirusowe otrzymywało 31 milionów pacjentów, dzięki czemu liczba zgonów z powodu zakażenia HIV/AIDS spadła do najniższego poziomu od 2004 roku, kiedy to osiągnęła swoją najwyższą jak dotąd wartość. Odsetek pacjentów świadomych zakażenia HIV szacowano na 86%, spośród nich leczenie otrzymywało 89% osób, a u 93% pacjentów udało się osiągnąć pełną supresję wirusologiczną.  

Największą poprawę sytuacji epidemiologicznej obserwuje się w Afryce Subsaharyjskiej – po raz pierwszy w historii epidemii HIV/AIDS liczba nowych zakażeń w tym regionie była niższa, niż liczba zakażeń poza Afryką Subsaharyjską. Niestety, w 28 krajach świata liczba nowych zakażeń nadal wzrasta – są to przede wszystkim regiony Europy Wschodniej i Azji Centralnej, Ameryki Łacińskiej oraz Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej. Warto wspomnieć, iż Europa Wschodnia i Azja Centralna to jedyny obszar geograficzny, gdzie notuje się także wyraźny wzrost ilości zgonów z powodu zakażenia HIV/AIDS (o 34% w porównaniu do roku 2010). Ponieważ do regionu Europy Wschodniej i Azji Centralnej zaliczana jest Ukraina, powyższe statystyki powinny wzbudzać szczególną czujność i uważność w naszym kraju. 

Wytyczne PTN AIDS 2024. 

Kontra. Biuletyn Krajowego Centrum ds. AIDS. Nr 1 (95) / 2023 

The urgency of now: AIDS at a crossroads. Geneva: Joint United Nations Programme on HIV/AIDS; 2024. Licence: CC BY-NC-SA 3.0 IGO.